کلمات کلیدی : روشن کننده های جدید ، تغییر اسیدیته ، اینتراملانوزومال ، ملانوژنزيز ، درماتولوژي ، كازمتولوژي ، رنگ پوست ، فرمولاسيون محصولات درموكازمتيک ، تيروزيناز ، ملانین .
در تعريف عبارت ملانوژنزيز آمده است: به پروسه پيچيده ايي كه سبب شكل گيري ملانين در ملانوسيتها مي گردد ملانوژنزيز گفته مي شود.
ملانين مسئول رنگ دهي به پوست ، مو و چشمان ماست و نقش مهمي در محافظت از آنها در برابر انرژي هاي خطرناک خورشيدي ايفا ميكند.
در برخي از موارد كنترل ساخت و توزيع ملانين در سطح پوست بدن به يكي از اهداف درماني متخصصين درماتولوژي و كازمتولوژي مبدل شده و مواد ، فرمولاسيون و فرآورده هايي براي روشن نمودن رنگ پوست توصيه و تجويز مي شود.
سنتز ملانين پروسه ايي پيچيده
سنتز ملانين در ارگانل هايي به نام ملانوزوم در سلولهاي رنگدانه ايي يا ملانوسيتهاي لايه بازال اپي درميس رخ مي دهد. در داخل ملانوزوم تبديل تيروزين به ٣،٤ دي هيدروكسيفنيل آلانين DOPA و سپس دوپا به دوپاكوئينون توسط آنزيمي به نام تيروزيناز صورت مي پذيرد.
پس از شكل گيري دوپاكوئينون اتفاق ديگري كه در راستاي ساخت ائوملانين (Eumelanin) رخ مي دهد بوجود آمدن دوپاكروم است كه در مسير تكاملي خود به ٥،٦ – دي هيدروكسي – ١ اچ – ايندول تبديل شده و سپس از طريق اسپونتانوس دكربوكسيليشن توسط كاتالايز دوپاكروم تائوتومراز Dct به ٥،٦ دي هيدروكسي ايندول-٢ كربوكسيليک اسيد DHICA تبديل مي گردد.
ملانوژنزيز در ائوملانين مي تواند از طريق واكنش پليمريزاسيون اكسيداتيو كه شكل گيري DHI و DHICA را تحت شعاع قرار مي دهد دچار اختلال گردد.
ساپرس ملانوژنزيز هدف اصلي عوامل روشن كننده پوست
بسياري از عوامل روشن كننده ايي كه در فرمولاسيون محصولات درموكازمتيک كاربرد دارند با ساپرس ملانوژنزيز از طريق مهار فعاليت آنزيم تيروزيناز يا تسهيل تخريب تيروزيناز عمل مي نمايند.
از عوامل مهار كننده آنزيم تيروزيناز ميتوان به :
* كوجيك اسيد
* آربوتين
* و روسينول rucinol اشاره نمود.
و از مواد تخريب كننده تيروزيناز نيز مي توان از لينولئيك اسيد نام برد.
البته عواملي همانند rhododendrol و magnolignan كه دير زماني از شروع مصرف آنها نمي گذرد نيز سبب آزاد سازي راديكال هاي هيدروكسيل از تيروزيناز شده و در پي آن با اعمال اثرات سيتوتوكسيک قوي بر عليه ملانوسيت ها عملكرد خود را اعمال مي نمايند موادي كه پتانسيل ايجاد leukoderma يا بي رنگي منطقه ايي پوست را نيز دارا مي باشند.
تيروزيناز آنزيمي حساس به تغييرات محيطي
عموما ساختار سه بعدي يك آنزيم مي تواند ازطريق تغييراتي در وضعيت حرارت، اسيديته و حلاليت آن تغيير نمايد.
اگر اين تغييرات وسيع باشند ، آنزيم تخريب شده و از كار مي افتد و ديكر قادر نيست به حالت فعال گذشته خود برگردد. چنين اتفاقي مي تواند براي آنزيم تيروزيناز نيز رخ دهد.
در تحقيقات صورت گرفته حيواني بر روي نوعي خرگوش هيماليايي كه رنگ بدن آنها بواسطه تغييرات حرارتي تغيير مي نمايد مشخص شد ، بر روي آنزيم تيروزيناز اين حيوان بخش مشخصي مسئول تغيير رنگهاي مداوم است و با افزايش حرارت سبب روشن شدن رنگ و با سرما سبب تيرگي آن مي گردد.
پس از اثبات حساس بودن ساختار ژني تيروزيناز به حرارت در تحقيقات مختلف توجه محققين به سمت و سوي ديگري معطوف گشت و دكتر Haifeng Zeng و همكارانش در مركز تحقيقات بايونيک دانشگاه تكنولوژي توكيو سوال جديدي را مطرح نمودند:
آيا تغييرات اسيديته نيز مي تواند بر روي ملانوژزيز ، تيروزيناز و رنگ پوست موثر باشد ؟
سوالي كه منجر به انجام تحقيقات مهمي گشت و نتايج آن در سال ٢٠١٧ در مجله Cosmetics منتشر گرديد.
تحقيقاتي كه بر روي اسيديته محيط اينتراملانوزومال متمركز گرديد و مشخص شد اسيديته يا pH اپتيمال براي تيروزيناز بين ٧-٨ مي باشد و همچنين معلوم گرديد اين pH تفاوت فاحشي در افراد با پوست روشن Caucasians و تيره پوستان آفريقايي ندارد.
تفاوت هاي نژادي در رنگ پوست ناشي از خواص ژنتيكي ملانوزوم اپي درمال است ، گزارش شده است در قفقازي ها هم ملانين كمتري وجود دارد و هم افراد اين نژاد ، pH اينتراملانوزومال اسيدي تري دارند در حاليكه تيره پوستان ملانين بيشتر و اسيديته اينتراملانوزومال خنثي دارند.
بر همين اساس محققين پيشنهاد نموده اند با تمركز بر وابسته به pH بودن تخريب و از كار افتادن آنزيم تيروزيناز و با علم به اينكه كاهش pH محيط اينتراملانوزومال سبب ساپرس ملانوژنزيز مي گردد ميتوان چشم اميدي به ارائه و ظهور مواد موثره روشن كننده جديدي با مكانيسم اثر اشاره شده با دوزي غير توكسيک و در عين حال كارآمد و موثر داشت.
✍ دكتر محمد بقايي
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت كازمتيک
