سلامت, کیفیت و اصالت مواد اولیه سه اصل لازم در انتخاب مواد اولیه کازمتیک

کلمات کلیدی : کیفیت و اصالت مواد اولیه, انتخاب مواد اولیه کازمتیک, فرآورده های فیک, ساخت غیر مجاز, محصولات تقلبی, پتانسیل آلرژی زایی, توکسیکولوژیک, تستهای in vitro .

سلامت ، کیفیت و اصالت مواد اولیه از اصول مهم حفظ سلامت مصرف کننده محصولات کازمتیک بشمار می رود. امروزه ورود و یا ساخت غیر مجاز محصولات تقلبی در داخل به یکی از مهمترین مشکلات صنعت کازمتیک در جهان مبدل شده و بر اساس آمار کمیسیون اتحادیه اروپا محصولات تقلبی حدود ٧.٨ درصد مارکت محصولات کازمتیک در اروپا را سالانه تحت تاثیر خود قرار می دهد ، البته می دانیم سطح تاثیر گذاری این نوع محصولات در آسیا ، آفریقا و خاورمیانه و بالاخص ایران بسیار بیشتر است و متاسفانه در این مناطق شاهد آثار اقتصادی ، سلامت ، امنیتی ، اجتماعی و سیاسی آن هستیم.

از آنجائیکه سلامت مصرف کنندگان و حفظ محیط زیست در صنعت پیشرو کازمتیک از اهمیت بالایی برخوردار است ، در الگو های نظارتی و اجرایی اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال رشد همچون ایران ،علاوه بر رعایت اصول علمی در طراحی و اجرای فرمولاسیون توجه ویژه ایی به سلامت مراحل تولید، انبار داری و عرضه مواد اولیه و همچنین فرآیندهای تولید محصولات نهایی وجود دارد.

الگوها، نظارت و کنترل هایی که شاید هرگز در ساخت و تولید فرآورده های فیک و احیانا غیر واقعی و قاچاق رعایت نمی گردد و همانگونه که از ماهیت رفتاری و اخلاقی قاچاقچیان، متقلبان و خلاف کاران انتظار می رود به چیزی جز منفعت های شخصی نمی اندیشند. الگوها و گایدلاین هایی بین المللی متعددی در دنیا برای مواد اولیه و محصولات نهایی کازمتیک وجود دارد نمونه ایی از آن دستورالعمل موجود در حوزه جغرافیایی کشورهای عضو ASEAN است.

در گاید لاین گروه کشورهای عضو ASEAN ( اعضاء فعال : اندونزی، مالزی، سنگاپور، کره ، تایلند ) در باب safety assessments مواد اولیه محصولات کازمتیک آمده است : مواد اولیه کازمتیک اکثرا شیمیایی هستند ، و اغلب از مخلوط مواد شیمیایی سنتتیک با عصاره ها و مواد طبیعی حاصل می شوند.

مطمئنا انتخاب صحیح و با دقت این مواد اولیه عاملی کلیدی در تضمین سلامت مصرف کننده و حتی محیط زیست خواهد بود. در این راستا توجه به ساختمان شیمیایی هر ماده اولیه یی که بیانگر واکنش های احتمالی شیمیایی و بیولوژیکی آن به انحاء مختلف است باید مد نظر قرار گیرد.

البته این موضوع از دو منظر قابل اهمیت است ؛ یکی امور مورد توجه از جنبه های کازمتولوژیک و دیگری مقوله مهم سلامت یا همان safety است. یکی دیگر از جنبه های قابل تامل سطح خلوص ، برهم کنش های احتمالی با دیگر مواد تشکیل دهنده فرمولاسیون و پتانسیل احتمالی جذب از طریق پوست است.

عموما اجتناب از ناخالصی از منظر تکنیکالی ناممکن است. اما نکته حائز اهمیت دیگر این است که این ناخالصی ها نباید هرگز اثرات توکسیکولوژیک مشخص و مشکل آفرینی را برجای گذارند. تمامی مساعی کارشناسان و مسئولان باید معطوف بر کشف و سنجش برهم کنشهای احتمالی این ناخالصی ها با مواد تشکیل دهنده فرمولاسیون ( از جمله شکل گیری نیتروزامین ) و وجود باقی مانده حشره و علف کش ها ، فلزات سمی ، عوامل انسفالوپاتی اسفنجی شکل واگیر در مواد اولیه ی با منشاء بوتانیکال یا استحصال شده از حیوانات باشد.

بر پایه اطلاعات علمی و دانش موجود ،برهم کنش های احتمالی فی مابین مواد اولیه و بروز اتفاقات تاثیر گذار احتمالی بر سلامت محصول نیز باید همواره مد نظر قرار گیرد. در این راستا بعلاوه تاثیر گذاری مواد درجذب پوستی نیز بخصوص در مواردی همچون حساسیت زایی و واکنش های سیستمیک از اهمیت خاصی برخوردار است، جذب پوستی مواد از طریق تستهای in vitro قابل سنجش است و اندازه گیری پتانسیل آلرژی زایی نیازمند بکار گیری مواد فرموله شده توسط ابزارهای مناسب و متداول است.

از طرفی دیگر سلامت بکارگیری یک ماده اولیه به شدت به عواملی همچون نوع فرمولاسیون. غلظت، تداوم و مدت زمان بکارگیری در موضع ، سطح مورد تماس بدن ، تاثیر پذیری از آفتاب و … وابستگی دارد .

✔مواد اولیه ایی که باید از آنها پرهیز نمود:

برای هر ماده اولیه ایی باید مد نظر داشت که این ماده از سوی کدام مرجع قانونی و در کدام کشور مورد پوشش های لازم قرار گرفته است و به علاوه باید تذکرات و توجهات اعلام شده در باب مصرف آن را نیز مد نظر قرار داد.

– مواد اولیه ممنوعه ذکر شده در دستور العمل Annex II 1 صادره از سوی ASEAN Cosmetics Directive

– مواد اولیه تحت نظارت و محدود شده توسط Cosmetics Directive که تحت نظارت و شرایط تعیین شده در Annex III استفاده می گردد

– مواد اولیه با دیتاهای توکسیکولوژیک مشکل آفرین در غلظتها و موارد مصرف از قبل تعیین شده

– مواد اولیه ایی که دیتاهای توکسیکولوژیک و سلامت از قبل مشخص و تعیین شده ایی برای مصرف ندارند.

– مواد اولیه ایی که به صورت واضح و معینی مشخص نشده است که از طریق پروسه های شیمیایی بدست آمده اند یا از منابع گیاهی و طبیعی استخراج شده اند.

– رنگ ها ، مواد محافظ و فیلترهای ضد آفتاب مصرفی حتما باید در Annexes IV, VI or VII لیست شده باشند و محدودیتهای ذکر شده در این لیستها حتما لازم الاجرا می باشد.

وزاری اقتصاد ASEAN توافق نامه ایی را در جهت یکسان و هماهنگ سازی قوانین حاکم بر صنعت محصولات کازمتیک اعم از تولید و واردات در ٣۵ امین نشست خود در سطح وزیران در سپتامبر سال ٢٠٠٣ میلادی در کامبوجیا به امضاء رسانده اند که متن فوق برداشتی آزاد از این توافق نامه است.

البته شایان ذکر است ، دستورالعمل های اجرای مشابهی نیز در ایران در این باب وجود دارد الگوهایی که از سوی سازمان دارو و غذا و موسسه ملی استاندارد ایران در حال حاضر وجود دارد و مرتبا بر اساس توصیه ها و دست آوردهای علمی داخلی و بین المللی در کمیته های تخصصی مربوطه در حال بررسی مجدد و به روز رسانی است .

✍ دکتر محمد بقایی

دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک