شیمی درمانی و نکاتی برای مراقبت از پوست

شیمی درمانی و مراقبت از پوست

کلمات کلیدی : شیمی درمانی ، مراقبت از پوست ، خشکی پوست ، خارش پوست ، مواد شوینده ، بروز حساسیت ، تجویز پزشک .

مطمئنا شما هم شنیده اید اکثر داروها  علاوه بر اثرات درمانی دارای عوارض جانبی خاصی نیز هستند.

من تعریف خاصی از دارو دارم و آنهم اینکه :

” دارو سمی است که در مقادیر مشخص ، به تجویز پزشک و توصیه های داروساز حاذق در شرایط ویژه به اذن الهی اثرات درمانی داشته باشد “

داروهای شیمی درمانی به علت قدرت بالایشان در حمله به سلول های سرطانی و هر سلول دیگری که از سرعت رشد بالا برخوردار باشد می تواند اثرات جانبی خاصی داشته باشد. یکی از مشکلات شایع در بیماران شیمی درمانی خشکی و خارش پوست است ، که در واقع بنوعی از عوارض داروهای شیمی درمانی در پوست تلقی می گردد . افرادی که شیمی درمانی می نمایند بیشترمستعد کم آبی پوست بوده و وضعیت هوا در بیرون و درون منزل نیز می تواند تاثیر مستقیمی بر پوستشان داشته باشد. از این رو لازم است بیماران ، اطرافیان و پرسنل پرستاری مراقب آنها ضمن توجه به این موضوع با بکارگیری تمهیداتی مانع از بروز خشکی شده یا در صورت بروز، آن را مدیریت نمایند .

در زیر به  ده نکته مهم  در مراقبت از پوست بیماران شیمی درمانی می پردازم :

نکته اول ، خشکی پوست :

گاهی اوقات ممکن است پوست بیمار شیمی درمانی مبتلا به خشکی گردد و او به واسطه استرس بالا و درگیری با دیگر مشکلات ناشی از شیمی درمانی متوجه آن نگردد. لذا لازم است خود بیمار یا اطرافیانش مراقب ایجاد خشکی  ، پوسته ریزی و زبری پوست او باشند.

بروز هر نوع کشش یا خارشی می تواند از علائم خشکی پوست باشد که نباید از نظر دور نگه داشت.

نکته دوم، تا میتوانید آب بنوشید :

کم آبی یکی از دلایل خشکی پوست است و نوشیدن آب و مایعات به مقدار لازم می تواند سبب مرطوب نمودن سلول ها و بافتهای بدن از جمله پوستها گردد. توصیه می شود در طول روز 8 لیوان آب مصرف گردد.

اگر بیمار تمایلی به نوشیدن آب ندارد،  می توان با افزودن تکه ایی لیموی تازه ، نعناع ، میوه یا گیاه دیگری طعم آن را عوض نمود تا بهتر بتوان آن را تحمل نمود، از نوشیدن نوشابه های قندی و گازدار و همچنین نوشیدنی های غیر طبیعی صنعتی نیز تا می توانید بپرهیزید .

نکته سوم، مواظب هوای اطرافتان باشید :

هوا و خشکی آن نیز تاثیر بسزایی در بروز خشکی پوست بیماران شیمی درمانی دارد ،هوای شدیدا گرم یا سرد و وزش باد نیز می تواند در بروز یا تشدید خشکی پوست موثر باشد . وجود دستگاه های هواساز همانند : فن کوئل یا چیلر … که موجب جابجایی هوای خنک یا گرم با سرعتی متفاوت تر از حالت معمول می شوند یا بخاری های گازی یا احتمالا نفتی … نیز می تواند موجب تبخیر سریعتر آب از سطح پوست شده و به بروز خشکی یا تشدید آن کمک نماید.

نکته چهارم،  در انتخاب کرم مرطوب کننده پوستتان دقت نمائید:

بیماران شیمی درمانی بهتر است در انتخاب نوع محصولات مراقبت از پوست خود نیز دقت نمایند. توصیه می شود ، نرم کننده یا مرطوب کننده هایی که برای این بیماران انتخاب و بکار گرفته می شود حتی الامکان فاقد اسانس باشد یا از کمترن میزان اسانس برخوردار باشد.

مواد معطر و اسانس ها می توانند موجب بروز واکنش های حساسیتی ، خشکی و خارش پوست گردند. همچنین توصیه می شود از مرطوب کننده هایی استفاده گردد که بیشترین ماندگاری را بر روی پوست داشته و در عین حال خیلی چرب هم نباشد. استفاده از لوسیون های مرطوب کننده برای بیمارن شیمی درمانی توصیه نمی شود زیرا نه تنها تاثیر چندانی در رطوبت دهی به پوست  این بیماران ندارد بلکه به علت تبخیر سریع ممکن است پس از مدتی سبب خشکی پوست گردند.

برخی ها توصیه می نمایند از نرم کننده یا مرطوب کننده هایی استفاده گردد که حاوی لانولین نیز نباشد زیرا معتقدند این ماده نیز ممکن است سبب بروز حساسیت و آلرژی گردد .

 نکته پنجم، مدت زمان اقامت در حمام را کاهش دهید :

بیماران شیمی درمانی لازم است تا مراقبت های خاصی را در حین حمام نمودن بکار بندند . در ابتدا توصیه می شود از اقامت بیش از 5-10 دقیقه در حمام پرهیز گردد ،بهتر است آب مصرفی نه زیاد گرم باشد و نه زیاد سرد ، توصیه می شود از آب ولرم برای شستشو استفاده گردد.

انتخاب شامپو و شوینده بدن نیز از اهمیت خاصی برخورداراست زیرا برخی از شوینده ها ممکن است سبب خشکی بیش از حد مو ، کف سر یا بدن گردند . بهتر است این محصولات نیز یا عاری از عطر و اسانس بوده یا از کمترین میزان ممکن برخوردار باشند.

در شستشو هم باید دقت نمود چیزی از کف مواد شوینده بر روی سر یا بدن باقی نماند زیر می تواند سبب خشکی ، خارش و حتی بروز حساسیت گردند.

 نکته ششم ، در خشک نمودن سر و بدنتان احتیاط نمایید :

پس از استحمام توصیه می شود از خشک نمودن بدن با حوله ایی زبر یا مالش با فشار و سرعت بالا جدا خود داری نمایید. بهتر است از یک حوله نرم و لطیف استفاده نموده و کافی است تنها آن را بر روی بدن خود قرار دهید.

هر گرونه مالش سخت و خشن می تواند در پوست حساس بیماران شیمی درمانی، سبب بروز مشکل گردد . توصیه می شود پس از خشک شدن بدن از یک روغن بی بو و طبیعی همانند روغن زیتون یا روغن بچه استفاده گردد.

با حرکات دورانی و به آرامی این روغن ها را بر روی بدن ماساژ داده  و صبر نمایید تا کاملا جذب گردد . اگر پوست بیمار خشک است و هنوز نیازمند مرطوب کننده یا نرم کننده است می توانید پس از این مرحله نیز مقداری کرم را بر روی بدن استفاده نمود و پس از جذب اقدام به پوشیدن لباس نمود .

نکته هفتم ، به پوست دستتان نیز توجه نمایید:

در دوران شیمی درمانی مراقبت از پوست دستان در اولویت خاصی قرار دارد . اگر در منزل به امور خانه داری می پردازید  یا باغبانی می کنید  توصیه می شود تا از یک دستکش مناسب استفاده نمایید. این عمل ارتباط مستقیم عوامل آلرژی زا با بدنتان را قطع نموده و از بروز آسیب به دستان جلوگیری می نماید . البته اگر به لاتکس موجود در دستکش های پلاستیکی حساسیت دارید می توانید قبل از استفاده از این نوع دستکش ها از یک دستکش پارچه ایی استفاده کنید .

نکته هشتم، از آفتاب دروی نکنید بلکه از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید :

از برخی ها شنیده ام به بیماران شیمی درمانی توصیه می شود تا می توانند از حضور در آفتاب پرهیز نمایند ! نه این توصیه ایی درست نیست ،

 بیماران شیمی درمانی لازم نیست از آفتاب دوری کنند بلکه به آنان توصیه می کنیم تا هرگز استفاده از فرآروده های ضد آفتاب را فراموش ننمایند .

مراقبت از پوست در شیمی درمانی

برخی از داروهای شیمی درمانی دارای اثرات فوتوسنسیویتی هستند یعنی حساسیت پوست در برابر انرژی های خورشیدی را افزایش می دهند و آسیب پذیری آن را بیشتر می نمایند.

در کشور ما بیماران شیمی درمانی بهتر است از یک ضد آفتاب دارای فاکتور محافظتی 50 استفاده نمایند  و کرم مورد استفاده آنان حتما در برابر اشعه های یوی وی A و B به صورت همزمان محافظت ایجاد نماید ،  البته برخی توصیه می کنند این ضد آفتاب بهتر است تنها دارای فیلترهای فیزیکی  همانند تیتانیوم دی اکساید و زینک اکساید باشد اما اگر فرد حساسیتی به فیلترهای شیمیایی نداشته باشد تفاوتی بین این دو نوع ضد آفتاب وجود ندارد.

بیش تابش نور آفتاب هم می تواند سبب بروز واکنش های حساسیتی ، خشکی و افزایش از دست رفت آب از طریق پوست و بروز مشکلاتی همانند پیر پوستی زودرس گردد .

 نکته نهم ، در شستشوی البسه نیز دقت کنید :

اکثر شوینده های لباس دارای مقادیر بالایی از اسانس و مواد عطری می باشند ،ضمن توصیه به بکارگیری از شوینده های که کمترین اسانس را دارا می باشند ( یافتن چنین محصولاتی در کشور ما بسیار سخت است ) ، لازم است در آبکشی البسه نیز دقت فراوان نمایید تا باقی مانده ایی از مواد دترجنت یا همان شوینده بر روی لباس باقی نماند و میزان اسانس باقی مانده بر روی آن نیرکاهش یابد .

نکته دهم ،مصرف مواد آنتی اکسیدان هم میتواند مفید باشد:

تا می توانید از مواد آنتی اکسیدان و طبیعی همانند میوه ها و سبزیجات سم زدا استفاده نمایید این ترکیبات ضمن حفظ رطوبت بدنتان از اثرات رادیکال های آزاد بر بدن و پوستتان نیز می کاهند و سبب می شوند شما به سلامت این دوره نسبتا سخت را طی نموده و کمترین آسیب پوستی را داشته باشید.

دكتر محمد بقايي 

Edited by Artan Akheri
دکتر محمد بقایی

دکتر محمد بقایی

دکتر داروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مقالات مرتبط