نگاهی گذرا بر اثرات ضد پیر پوستی پروبیوتیک ها

پیری پوست, پروبیوتیک, کلونیزیشن, ماتریکس متالوپروتئیناز, سوپراکسیداز دیسموتاز, لاکتوباسیلوس رامنوسوس, لاکتوباسیلوس جانسونی, بیفیدوباکتریوم

کلمات کلیدی : پیری پوست, پروبیوتیک ها, کلونیزیشن, ماتریکس متالوپروتئیناز, سوپراکسیداز دیسموتاز, لاکتوباسیلوس رامنوسوس, لاکتوباسیلوس کازئی, لاکتوباسیلوس جانسونی, بیفیدوباکتریوم .

پیر پوستی فرآیندی است پیچیده و حاصل عملکرد دو مسیر ایجاد کننده آن یعنی مسیر داخلی که خود متاثر از ؛ عوامل ژنتیکی، تاثیرات هورمونی است و مسیر خارجی که ناشی از فاکتورهای محیطی از جمله اشعه های ماوراء بنفش ، تروما ، آلودگی هوا ، انواع عفونت و استعمال دخانیات ( سیگار ، قلیان …)می باشد.

تغییرات ناشی از پیر پوستی در سطح مولکولی شامل افزایش pH پوست ، کاهش خنثی سازی گونه های واکنش دهنده اکسیژن ( رادیکال های آزاد) و افزایش فعالیت ماتریکس متالوپروتئیناز ها ‪(MMPs)‬ است.

ماتریکس متالوپروتئیناز ها ‪(MMPs)‬ گروه بزرگی از پروتئازهای مسئول تجزیه ماتریکس خارج سلولی اند و فعالیت آنها تحت شرایط فیزیولوژیکی مثل ترمیم زخم و رگ زایی و … مهم و ضروری اما موقت و زودگذر است و با مهارکننده های درون زا کنترل می شود.

اما، در فرآیندهای پاتولوژیکی مثل انواع بیماری ها و پیر پوستی، بیان و فعالیت این نوع آنزیم های پروتئولیز به واسطه ترشح سیتوکین های پیش التهابی افزایش می یابد و باعث تجزیه انواع کلاژن ها و ژلاتین ها و به هم خوردن ساختار میکرو آناتومی و بافتی پوست و بدن می شود، است.

اشعه ماوراء بنفش را می توان به عنوان قوی ترین عامل تسریع کننده ی پیر پوستی خارجی شناخت.

همزمان با افزایش اطلاعات عمومی در باب ارتباط فی مابین تابش اشعه آفتاب و photoaging تمایل به پیشگیری و ممانعت از تابش همراه با درمان عوارض جانبی ناشی از تماس با این انرژی های خورشیدی نیز افزایش یافته است .

مطالعات انجام شده پیشنهاد می نماید، پروبایوتیک ها و متابولیت های آنها می توانند برخی از ظواهر پیر پوستی را تغییر دهند.

اداره غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی (WHO) پروبیوتیک را اینگونه تعریف می‌کند: «پروبایوتیک‌ها میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف کافی آنها سبب نمایان شدن اثرات سلامت بخش در بدن میزبان می‌شود.»

بر این اساس، باکتری‌های پروبیوتیک موجود در محصولات خوراکی، نه تنها باید دارای مشخصه‌های عملکردی و سودمند برای سلامتی انسان باشند بلکه از قابلیت ماندگاری در دستگاه گوارش هم برخوردار باشند.

پیری پوست, پروبیوتیک ها, کلونیزیشن, ماتریکس متالوپروتئیناز, سوپراکسیداز دیسموتاز, لاکتوباسیلوس رامنوسوس, لاکتوباسیلوس کازئی, لاکتوباسیلوس جانسونی, بیفیدوباکتریوم .

✔اصطلاح “پروبایوتیک ها” اولین بار در سال ۱۹۵۳ توسط “کلاث” بیان شد. بر خلاف آنتی بیوتیک ها، پروبایوتیک ها عواملی میکروبی تعریف می شوند که رشد میکروارگانیسم های دیگر را تحریک می کنند.

در سال ۱۹۸۹ “ری فولر” تعریفی از پروبیوتیک ها بیان کرد که بطور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت: “مکمل غذایی میکروبی زنده ای که با بهبود توازن میکروبی در روده، اثرات مطلوبی را در میزبان خود ایجاد می نماید”. تعریف فولر برلزوم قابلیت زیستی پروبایوتیک ها تاکید کرده و جنبه اثر سلامت بخش روی میزبان را بیان می کند.

در دهه های اخیر، گونه های باکتریایی اسید لاکتیک روده ای که دارای ویژگی های سلامت بخش اثبات شده هستند، به عنوان پروبیوتیک ها معرفی شده اند که از آن جمله می توان به ” لاکتوباسیلوس رامنوسوس “، ” لاکتوباسیلوس کازئی “ و ” لاکتوباسیلوس جانسونی ” اشاره کرد.

✔پوست سالم و طبیعی دارای pH در محدوده ی ۴٫۲-۵٫۶ می باشد که این اسیدیته به پوست در محافظت در برابر کلونیزیشن باکتری های پاتوژن کمک نموده ، موجب تنظیم فعالیت آنزیمی شده و رطوبت مناسبی را ایجاد می نماید.

پس از ٧٠ سالگی pH پوست به طور واضحی بالا رفته و فعالیت پروتئازها به نحو محسوسی تحریک می گردد. در متابولیسم پروبیوتیک ها اغلب مولکول های اسیدی تولید می گردد که موجب کاهش اسیدیته محیط می شوند، این مهم را می توان با اسید های چرب آزاد FFAs و لینولئیک اسید کونژوگه CLA تولیدی توسط لاکتوباسیلی در طول فرایند فرمنتیشن مشاهده نمود .

بنابراین از نظر تئوری استفاده از پروبیوتیک ها می تواند موجب بازگشت اسیدیته پوست به حالت نرمال و همچنین برگشت فعالیت پروتئازی به سطحی نزدیک به آنچه در پوستی جوان و سالم دیده می شود گردد.

رادیکال های آزاد در حالت معمول حاصل یک فرآیند متابولیک نرمال هستند ، اما تولید آنها در مواجهه با فاکتورهای محیطی خاص از جمله اشعه یو وی ، آلودگی هوا و استعمال دخانیات افزایش می یابد.

در شرایط نرمال بین تولید رادیکال‏های آزاد و تخریب آن با کمک سیستم آنتی اکسیدان سلولی تعادل ثابتی وجود دارد. هر گونه عدم تعادل بین سطح اکسیدان‏ها و آنتی اکسیدان‏ها باعث آسیب DNA ، پیر پوستی و سرطان می‏شود.

سوپراکسید دیسموتاز (SOD) مهمترین و اولین آنزیم آنتی اکسیدان در تمام ارگانیسم‏های هوازی می‏باشد که در کاهش مستقیم متابولیت‏های اکسیژن فعال نقش دارد.

همزمان با افزایش سن سیستم دفاع آنتی اکسیدانی طبیعی بدن دچار مشکل شده و به رادیکال های آزاد و گونه های واکنشگر اکسیژن ROS اجازه می دهد تا به آسیب و تخریب ساختمانهایی همچون DNA ، چربی ها و پروتئین هایی همچون کلاژن بپردازد.

پیری پوست, پروبیوتیک, کلونیزیشن, ماتریکس متالوپروتئیناز, سوپراکسیداز دیسموتاز, لاکتوباسیلوس رامنوسوس, لاکتوباسیلوس جانسونی, بیفیدوباکتریوم

در مطالعه ای In vitro مشخص شد B. coagulans RK-02 پلی ساکاریدهای خارج سلولی (اکستراسلولار) می سازد ، پلیمرهای با وزن مولکولی بالا که متشکل از چهار مونوساکارید است.

مشخص شده است ،این پلی ساکارید های خارج سلولی (اکستراسلولار) دارای اثرات آنتی اکسیدان و ضد رادیکال های آزاد هستند.

محققان دریافتند که این لاکتوباسیلی قادر به ساخت سوپراکسیداز دیسموتاز و در نتیجه ارائه اثرات آنتی اکسیدانی و ضد رادیکال های آزاد است.

این مطالعات پیشنهاد نمود که پروبیوتیکها در فرم طبیعی خود یا پس از اصلاحات ژنتیکی می توانند موجب کم نمودن سرعت روند پیری با کمک به حفظ تعادل فی مابین، جمع آوری و خنثی سازی رادیکال های آزاد از طرفی و ساخت این رادیکال های خطرناک از طرف دیگر باشند.

مشخص شده است پروبیوتیک ها توان تاثیر و تغییر در سیستم ایمنی را نیز دارند . پس از این یافته سوالی مطرح شد مبنی بر اینکه ؛ آیا ممکن است پروبیوتیک ها اثر خود را بر هوموستازیس پوست و تنظیم سیستم ایمنی را در ارتباط با تابش اشعه ماوراء بنفش اعمال نمایند ؟

انرژی های ماوراء بنفش مدتهاست که به عنوان مهمترین عامل ایجاد پیر پوستی شناخته می شوند و عبارت photoaging در این باب از عبارات شناخته شده جهانی است.

‏photoaging عموما با چروک ، افزایش ترک های پوستی و وجود لنتیگوهای آفتابی (لکه های قهوه ای یا خرمایی رنگ که در نواحی باز پوست بدن پدید می آید و نتیجه سالها برخورد با آفتاب است) رخ می نماید.

پیری پوست, پروبیوتیک, کلونیزیشن, ماتریکس متالوپروتئیناز, سوپراکسیداز دیسموتاز, لاکتوباسیلوس رامنوسوس, لاکتوباسیلوس جانسونی, بیفیدوباکتریوماثرات حاد انرژی های ماوراء بنفش UVR از تاثیر مستقیم این اشعه ها بر روی DNA و مدولاسیون سیستم ایمنی از طریق آزادسازی سیتوکین های پیش التهابی همچون : ‏TNF-α , IL-1α, و IL-8. I و نهایتا سرکوب سیستم ایمنی حاصل می شود.

امروزه پروبایوتیکها می روند تا به عنوان نوعی درمان یا پیشگیری کننده ی آسیب های پوستی ناشی از اثرات انرژی های ماوراء بنفش معرفی گردند.

بیفیدوباکتریوم هـا از مهمتـرین گونـه هـای پروبایوتیـک شناخته شده هستند و امروزه تلاش های وسیعی در جهـت استفاده از آنها در محصولات غذایی در حال انجام است.

گونه های بیفیدوباکتریوم شامل ب. بیفیدوم، ب. لانگـوم، ب. انیمالیس (ب. لاکتیس)، ب. ادولـه سـنتیس، ب. بـرو، ب. اینفنتیس برای تولید فرآوردههای تخمیری شیری پروبایوتیک استفاده می شوند.

پیری پوست, پروبیوتیک, کلونیزیشن, ماتریکس متالوپروتئیناز, سوپراکسیداز دیسموتاز, لاکتوباسیلوس رامنوسوس, لاکتوباسیلوس جانسونی, بیفیدوباکتریوم

در مطالعه ای در نوعی موش مشخص شد ، تجویز خوراکی ماده پروبیوتیک ، Bifidobacterium breve موجب ممانعت از کاهش آب از طریق اپیدرمال TEWL در مقایسه با دارونما گردیده است.

به علاوه تجویز این نوع از پروبایوتیک موجب سرکوب افزایش سطح هیدروژن پراکسید ناشی از اثر اشعه ماوراء بنفش ، اکسیداسیون پروتئین ها و فعالیت زانتاین اکسیداز در پوست می گردد.

همه این یافته ها پیشنهاد می نماید که مصرف خوراکی پروبایوتیک ها ممکن است حداقل تا حدی تسکینی بر تغییرات ایجاد شده در سد دفاعی پوست به واسطه تابش انرژی های ماوراء بنفش خورشیدی و استرس های اکسیداتیو باشد.

مطالعات انسانی نیز نقش پروبیوتیک های خوراکی را در تسکین آسیب های پوستی ناشی از آفتاب به واسطه اثر انرژی های ماوراء بنفش به اثبات رسانده است .

در مطالعه ای پروبیوتیک Lactobacillus johnsoni همراه با ٧.٢ میلی گرم از کاروتنوئید ها برای خانمهای سالم به مدت ١٠ هفته تجویز گردید سپس این افراد در معرض نور طبیعی یا افزایش یافته آفتاب قرار گرفتند.

پیری پوست, پروبیوتیک, کلونیزیشن, ماتریکس متالوپروتئیناز, سوپراکسیداز دیسموتاز, لاکتوباسیلوس رامنوسوس, لاکتوباسیلوس جانسونی, بیفیدوباکتریوم

در مقایسه با دارونما ،این مکمل غذایی سبب پیشگیری از کاهش دانسیته سلول های لانگرهانس ناشی از تابش اشعه ماوراء بنفش و همچنین تسریع در بازیابی هموستازیس سیستم ایمنی پس از تابش این انرژی گردیده است.

در ارتباط با حداقل دوز لازم برای ایجاد سرخی در پوست MED نیز مشخص شده است با دریافت مکمل های غذایی پروبایوتیک MED به میزان ٢٠ درصد افزایش یافته است.

همه این یافته ها بیانگر احتمال اثر پروبیوتیک ها در مهار اثر انرژی های ماوراء بنفش در پوست است اما هنوز شاید نتوان آن را با قاطعیت اعلام نمود.

به هر حال تحقیقات ادامه داشته و شاید به زودی شاهد دستاوردهای جالب توجهی در این زمینه باشیم . تحقیقاتی که سوالات فراوانی را در پیش روی دارد از جمله :

💥نهایتا مصرف خوراکی پروبیوتیک ها برای پوست موثر است یا مصرف موضعی آنها ؟

💥آیا مصرف توامان خوراکی و موضعی پروبیوتیک ها از مصرف تک تک آنها بهتر نیست ؟

💥آیا استفاده از گونه های زنده پروبیوتیک ها از مشتقات ، متابولیت ها … آنها منافع بیشتری برای پوست دارند ؟

💥آیا گونه های زنده پروبایوتیک ها می توانند بر روی پوست زنده باقی بمانند و اگر پاسخ مثبت است طول مدت زمان زنده مانی این موجودات تا چه زمانی است ؟

⏫حداقل دوز لازم از هر گونه از پروبیوتیک ها برای ایجاد اثرات مفید پوستی به چه میزانی است؟

💥آیا مخلوطی از پروبیوتیک ها اثرات هم افزایی داشته و نسبت به بکارگیری گونه ایی خاص از آنها مفیدترند ؟

باید به انتظار نشست و شاهد آینده ایی پربار بود…

دکتر محمد بقایی 

دکتر داروساز، پژوهشگر صنعت کازمتیک و مشاور انجمن داروسازان ایران
مشاور عالی انجمن تولید کنندگان صنایع شوینده ، آرایشی و بهداشتی

edited by Artan Akheri
دکتر محمد بقایی

دکتر محمد بقایی

دکتر داروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مقالات مرتبط