کلمات کلیدی: دی متوکسی کومارین, درموکازمتیکس, استراتوم کورنئوم, کراتینوسیت, سیتوکین, کیموکین, درمان درماتیت آتوپیک, داروهای غیر استروئیدی, اثرات ضد التهابی, فلاونوئید .
پوست دارای سه لایه اصلی به نام های اپی درم ، درم و سابکوتانوس است. پوست به عنوان بزرگترین ارگان بدن نقش محافظتی در برابر مواد شیمیایی ، بیماری ها ، اشعه ماوراء بنفش و آسیب های فیزیکی را دارد. اپی درمیس سطحی ترین لایه پوست است و خود از ۵ لایه اصلی به نام های استراتوم کورنئوم ، استراتوم لوسیدوم ، استراتوم گرانولوزوم ، استراتوم اسپینازوم، و استراتوم بازال تشکیل شده است.
پوست حاوی سلول های مهمی همانند کراتینوسیت ها ، لانگرهانس ، مرکل ، و ملانوسیت هاست که البته در این بین کراتینوسیت ها اصلی ترین این سلول ها بشمار می روند و در حدود ۹۵ درصد از آنها را تشکیل می دهند. کراتینوسیت ها در لایه بازال یافت شده و سلول های بازال یا کراتینوسیت های بازال نامیده می شوند.
عملکرد اولیه و پایه کراتینوسیت های اپی درمال ایجاد یک سد دفاعی در برابر عوامل پاتوژن و بیماری زاست. وقتی یک عامل بیماری زا به اپی درم نفوذ می نماید کراتینوسیت ها شروع به ساخت سیتوکین ها و کموکین هایی همانند TNF-α, IL-6, IL-8 و (monocyte chemoattractant protein-1 (MCP-1 می نمایند که سبب بروز التهابات بیمارگونه پوستی می گردد.
این عوامل همچنین سبب افزایش نفوذ ایمونوسایت ها به داخل محیط التهابی پوست می شوند. بنابراین هر گونه تنظیم کاهشی تولید سیتوکین ها و کیموکین های پیش التهابی می تواند به عنوان یک استراتژی موثر در درمان بیماری های التهابی پوست بکار رود.
سیتوکین ها
سیتوکین ها دسته‌ای از مولکول‌های پروتئینی محلول در آب هستند که از یاخته‌های گوناگون و بیشتر در پاسخ به یک تحریک٬ ترشح می‌شوند و وظیفهٔ انتقال پیام بین یاخته ها را برعهده دارند.
سیتوکین‌ها از سلول‌های مختلف سیستم ایمنی تولید می‌شوند. ساختار آنها پروتئین، پپتید یا گلیکو پروتئین می‌باشد. سیتوکین‌ها بر اساس عملکرد، سلول‌های مترشحه و سلول‌های هدف دارای چند زیرگروه اینترلوکین، کموکاین، اینترفرون، فاکتور نکروز کننده تومور (TNF)، لنفوکین و منوکین هستند که هر کدام از سلول متفاوتی ترشح می‌شود.
کموکین ها
کموکاین ها یا کموکین ها خانواده‌ای از سیتوکین‌های با اندازه کوچک یا پروتئینهای تولید شده توسط سلولها هستند. بر اساس مطالعات متنوع ، فاکتور های رونویسی همانند (nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells (NF-κB و همچنین (mitogen-activated protein kinase (MAPK نقش مهمی را در ساخت سیتوکین و کیموکین واسطه گری شده با (TNF-α و یا interferon-gamma (IFN-γ در کراتینوسیت های اپی درمال انسان ایفا می نماید.
بنابر این ،این فاکتور های رونویسی هم به عنوان عامل ابتدایی و آغازگر و هم به عنوان هدف پاسخ های ایمنولوژیک متصوره در در کراتینوسیت ها شناخته می شوند.
بر همین اساس وقتی NF-κB و MAPK نقش مهمی در ایمنوپاتولوژی پوستی دارند برقراری و اتخاذ یک استراتژی برای بلاک این مسیر( pathways ) یک مرحله کلیدی برای کنترل التهاب های پوستی است. در حال حاضر هم داروهای غیر استروئیدی و هم استروئیدی برای کاهش التهابات پوستی همانند درمان درماتیت آتوپیک و پسوریازیس در کلینیک توسط پزشکان نسخه می گردد.
این عوامل سبب کاهش ساخت کموکین و سیتوکین از طریق فعالیت مسیرهای of NF-κB یا MAPK می گردند. اما استروئید ها عوامل ایمونوساپرسیو هستند که موجب مهار فعالیتهای ایمونوسیت ها می گردند و می دانیم که در دراز مدت مصرف ضد التهاب های غیر استروئیدی نیز می تواند سبب بروز عوارض ناخواسته ایی همانند واکنش های آلرژیک ، یا مقاومت های دارویی گردد.
دی متوکسی کومارین چیست؟
بنابراین محققین همواره به دنبال یافتن مواد طبیعی و کم خطری هستند تا بتوانند از طرق مشابهی اثرات این عوامل دارویی را بر روی پوست اعمال نموده یعنی با مکانیسم های ذکر شده در بالا کارآیی لازم را داشته و در عین حال عوارض ناخواسته عوامل فوق را نیز نداشته باشند.
یکی از این عوامل که اخیرا معرفی شده است ماده ایی است به نام ۷,۸-dimethoxycoumarin با نام اختصاری DMC ترکیبی فلاونوئید ی طبیعی از کومارین که در گیاهان متفاوتی دید ه می شود. دی متوکسی کومارین که دارای اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است. کومارین از محصولات متابولیسم ثانویه رایج در شیره واکوئلی است.
فلاونوئید ها ترکیبات پلی فنلی هستند که به طور عمده در گیاهان یافت می شوند و به عنوان ترکیبات آنتی اکسیدان و ضد رادیکال قوی ظاهر می شوند. قدرت آنتی اکسیدانی این ترکیبات وابسته به موقعیت گروه های هیدروکسیل بر روی اسکلت فلاونوئید است.
بر اساس آخرین مطالعات صورت گرفته مشخص شده است DMC با اثرات مهار فعالیت NF-κB و MAPK در کراتیونسیت های انسانی توانایی و امکان بکار گیری به عنوان یک عامل درمانی در درمان التهابات پوستی را دارد لذا باید در آینده ایی نزدیک شاهد ورود این تازه وارد به صنعت درموکازمتیک در مقیاس وسیع تری بود.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
