دریافت ویتامین دی از طریق پوست و آفتاب مستقیم یا غذا و مکمل های ویتامین

کلمات کلیدی :  ویتامین دی, کلسیفرول, نور آفتاب, ضد آفتاب, جذب کلسیم, استئوپروزیس, اشعه ماوراء بنفش, مکمل های ویتامین, کلسی تریول, کلسی فدیول .

بدن ما برای ساخت و ساز و حفظ قدرت و سلامتش نیازمند دریافت ویتامین D می باشد. بدون ویتامین D بدن نمی تواند از کلسیم و فسفر، دو ماده مینرال لازم برای حفظ سلامت استخوانها استفاده نماید.

ویتامین دی یا کلسیفرول ، یکی از ویتامین‌های لازم برای بدن و از ویتامین‌های محلول در چربی است، که به رشد و استحکام استخوان ها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک می‌کند. این ویتامین با ایجاد افزایش جذب فسفر و کلسیم از روده‌ ها و کاهش دفع از کلیه به متابولیسم استخوان‌ها کمک می‌کند و همچنین از طریق ترجمه ژن های هسته سلول به رشد سلول کمک می‌کند.

ذخیره طبیعی یا داخلی ویتامین D در انسان اساساً بستگی به اشعه ماوراء بنفش داشته که در نتیجه آن ۷- دهیدروکولسترول به ویتامین D3 cholecalciferol در پوست تبدیل می شود. تماس با اشعه ماوراء بنفش بر اساس تحقیقات ارائه شده در سال ٢٠١۴ تنها دلیل اثبات شده ابتلا به ملانوما است ( نوعی سرطان پوست که می تواند اندام و بخشهای دیگری از بدن را نیز مبتلا نماید ).

مطالعات نشان داده است مصرف ضد آفتاب می تواند از بروز ملانوما پیشگیری نماید، برای مثال در تحقیقی که در بین سالهای ١٩٩٢ تا ٢٠٠۶ صورت گرفته ابتلا به ملانوما با مصرف ضد آفتاب تا ٧۵ درصد کاهش یافته است.

آکادمی درماتولوژی آمریکا بر اساس داده های موجود در رابطه با احتمال افزایش خطر ابتلا به سرطان های پوستی دریافت ویتامین D از طریق حمام آفتاب طبیعی ( تماس مستقیم با آفتاب)یا استفاده از منابع مصنوعی آفتاب همانند کابین ها یا تختهای موجود را توصیه نمی نماید.

محققین دریافت ویتامین D از طریق تغذیه سالم که شامل غذاهای غنی از این ویتامین ، غذاهای غنی شده و نوشیدنی آن و یا مکمل های ویتامین است و محافظت در برابر آفتاب را بهترین جایگزین سالم و ایمن بجای آفتاب مستقیم بدون محافظ می دانند.

این آکادمی دلایل توصیه فوق را این چنین اعلام می نماید؛

1. سرطان پوست شایع ترین سرطان در آمریکا است ، همانگونه که مزایا و منافع ویتامین D بر همگان معلوم است ، احتمال افزایش سرطان پوست به واسطه بیش تابش اشعه ماوراء بنفش نیز بر کسی پوشیده نیست. اشعه های UV می توانند سبب ایجاد پیر پوستی زودرس ، و سرطان پوست گردد و بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط آژانس بین المللی مرکز مطالعات سرطان سازمان جهانی بهداشت ، اشعه UV آفتاب و وسایل و تجهیزات ایجاد کننده مصنوعی آن تحت عنوان کانسروژن طبقه بندی شده اند.
2. اشعه UV همچنین می تواند سبب کاتاراکت در چشم و سرکوب سیستم ایمنی بدن گردد.
3. تاکنون هیج میزان تایید شده ای از اشعه UV که بتواند بدون احتمال خطر ابتلا به سرطان پوست و به سلامت سبب افزایش ویتامین D گردد ارائه نشده است. تعداد تشخیص کیس های سرطان پوست به نحو فزاینده و ادامه داری در حال افزایش است. و در حال حاضر از هر ۵ آمریکایی یک نفر ممکن است شاهد ایجاد سرطان پوست در طول زندگی اش باشد. بر همین اساس در هر ساعت یک نفر در آمریکا به دلیل ابتلا به ملانوما ،جدی ترین و شدیدترین سرطان پوست جان خود را از دست می دهد ، ملانوما اولین سرطان در بین افراد با سن ٢۵ الی ٢٩ سالگی و دومین سرطان در بین افراد ١۵ الی ٢٩ ساله است و هر فردی در امریکا ١/۵٩ شانس ابتلا به ملانوما را در طول زندگی اش دارا می باشد.
4. منابع غذایی ویتامین D موجب بروز پیر پوستی زودرس نمی شوند و همچنین احتمال ابتلا به سرطان های پوستی را افزایش نمی دهند. ویتامین D اثر بخشی جذب کلسیم در بدن را به میزان ٣٠ الی ۴٠ درصد و جذب فسفر را به میزان ٨٠ درصد افزایش می دهد. غذاها و نوشیدنی های غنی شده هم سرشار از ویتامین D و کلسیم هستند و هم سطح فسفر را حفظ می نمایند. بسیاری از مکمل های غذایی موجود در بازار حاوی هر دوی این مینرال ها می باشند. دریافت مقادیر کافی از کلسیم و ویتامین D برای ممانعت از ابتلای به استئوپروزیس در مردان و خانم های با سن ۵٠ سال یا بالاتر ضروری است. ویتامین D دریافتی از مواد غذایی و مکمل ها مزایای یکسانی ارائه می دهند بدون آنکه خطر ابتلا به سرطان پوست داشته باشند آنگونه که دریافت ویتامین D از طریق اشعه ماوراء بنفش احتمالش را افزایش می دهد.
5. فرم قابل استفاده ویتامین D توسط فرآیندهایی در بدن توسط کلیه ها و کبد آماده می گردد و تفاوتی نمی کند که نحوه دریافت این ویتامین از چه طریقی باشد. ویتامین D3 پیش از بروز تاثیرش بر روی بافت های هدف باید از نظر متابولیکی در کبد و کلیه فعال شود. تغییر اولیه در نتیجه حضور آنزیم ۲۵-هیدروکسیلاز (Vitamin D 25-hydroxylase)در کبد تسریع می شود و محصول حاصل از این واکنش، ۲۵(OH)D یا کلسی فدیول نامیده می شود. هیدروکسیلاسیون بعدی در میتوکندری های بافت کلیه انجام می شود و این واکنش به وسیله ۲۵-Hydroxyvitamin D3 1-alpha-hydroxylase فعال شده و در نهایت کلسی تریول (۱α,۲۵-(OH)2D3 ) که فرم فعال ویتامین D3 است به وجود می آورد.
6. دریافت ویتامین D نمی تواند موجب کاهش مرگ و میر در بیماران سرطانی گردد.

هر چند دانشگاه پزشکی هاروارد در سال ۲۰۱۱ در گزارشی اعلام نمود که طی تحقیقی دریافتند آمار ابتلا به سرطان روده در افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می کنند بسیار بیشتر از افرادی است که در مناطق گرمسیر و استوایی زندگی می کنند که شاید یکی از دلایل آن کمبود تابش نور خورشید و به دنبال آن کمبود ویتامین D باشد.

یا برخی دیگر از مطالعات پیشنهاد نموده اند که این ویتامین می تواند مرگ و میر ناشی از سرطان را کاهش دهد یا احتمال زنده ماندن بیماران سرطانی را بهبود ببخشد ، اما مطالعات دیگر قادر نبوده اند تا این مشاهدات را تایید نمایند.

میزان توصیه شده ویتامین دی برای کودکان و نوجوانان ۲۰۰ الی ۴۰۰ واحد(IU) در روز است، بزرگسالان تا سن ۷۰ سال ۶۰۰ واحد، زنان باردار و شیرده ۶۰۰ واحد و افراد بالای ۷۰ سال ۸۰۰ واحد در روز است.

معمولاً، اگر سطح ۲۵-هیدروکسیویتامین D سرم خون کم‌تر از ۱۵ نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL) باشد، که معادل ۳۷٫۵ نانو مول در لیتر (nmol/L) است، می‌گویند میزان آن برای حفظ سلامت استخوان و متابولیسم (سوخت و ساز) نرمال کلسیم بدن شخص سالم کافی نمی‌باشد.

اما برخی از کارشناسان می‌گویند که ممکن است این مقدار کم‌تر از میزان لازم باشد، و در توصیه های غذایی سال ۲۰۰۵ برای آمریکایی‌ها آمده است که امکان دارد سطح بهینه به ۸۰ nmol/L برسد.

انستیتو پزشکی آکادمی‌های ملی مصرف روزانه ویتامین D را به شرح فوق توصیه نموده است (با این فرض که بدن در معرض نور آفتاب قرار نمی‌گیرد و ویتامین D3 در بدن تولید نمی‌شود).

آکادمی درماتولوژی آمریکا توصیه می نماید اگر فردی دغدغه و نگرانی خاصی در باب میزان و چگونگی دریافت ویتامین D را دارد بهتر است به پزشک مراجعه نماید تا به نحوی سلامت و ایمن با اجرای دستورالعمل های او ویتامین D دریافت نماید.

به هر حال آکادمی درماتولوژی آمریکا بر اساس داده های موجود در رابطه با احتمال افزایش خطر ابتلا به سرطان های پوستی دریافت ویتامین D از طریق حمام آفتاب طبیعی یا استفاده از منابع مصنوعی آفتاب همانند کابین ها یا تختهای موجود را توصیه نمی نماید و شدیدا توصیه می کند از روشهای محافظتی موجود برای حفاظت در برابر اشعه ماوراء بنفش استفاده گردد.

می دانیم که یکی از بهترین روشهای محافظتی در برابر آفتاب استفاده از ضد آفتابی است که در برابر همه انرژی های خورشیدی از جمله UVB ، UVA 1,2 ، و IR یا مادون قرمز محافظت لازم را ایجاد نماید.

دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو

edited by artan akheri