کلمات کلیدی : اثرات زیان بار نور خورشید, تابش نور آفتاب, استرس های آسیب زا, چروکیدگی پوست, اختلالات پیگمانی, هیپوپیگمانتاسیون, اسیدهای نوکلئیک, سلول های بنیادی .
تابش نور آفتاب همراه با زندگی در اتمسفری با اکسیژن بالا منجر به بروز استرس های آسیب زا و ناخواسته به پوست می شود. شدیدترین نتیجه آسیب های وارده ناشی از آفتاب سرطان پوست است. اما تغییراتی با شدت کمتر از تابش آفتاب نیز ناشی می گردد که شامل:
- چروکیدگی پوست
- پوسته ریزی
- خشکی پوست
- و اختلالات پیگمانی لکه ای شامل هیپرپیگمانتاسیون و هیپوپیگمانتاسیون است.
برای اینکه واکنش فتوشیمیایی در پوست رخ دهد، لازم است تا نور فرابنفش خورشید توسط کروموفورها جذب شود، که این امر می تواند موجب شروع یک سری از واکنش های فتوشیمیایی گردد که ممکن است منجر به بروز سرطان پوست یا تغییرات پیری ناشی از آفتاب شود.
این واکنش های فتوشیمیایی می توانند منجر به تغییراتی در DNA از جمله اکسیداسیون اسیدهای نوکلئیک شود. واکنش های اکسیداتیو همچنین می توانند پروتئین ها و لیپید ها را تغییر دهند که منجر به تغییراتی در عملکرد آنها شود. تجمع این تغییرات ممکن است منجر به پیری بافت شود.
اشعه UVبعلاوه می تواند موجب آسیب به سلول های بنیادی شده هم از قدرت تکثیر آنها بکاهد و هم منجر به پیر پوستی گردد. استم سل ها ( سلول های بنیادی ) به واسطه استرسهای اکسیداتیو حاصله از این اشعه ها دیگر نمی توانند همانند قبل سلول های دختر سالمی را ایجاد نمایند.
بدن به خوبی برای مقابله با استرس اکسیداتیو مجهز شده است، به طور طبیعی بدن با استفاده از آنتی اکسیدانهای (AO) آنزیمی و آنتی اکسیدانهای غیر آنزیمی آمادگی دارد تا این تغییرات را کاهش دهد.
هرچند، نور خورشید و سایر مولد های رادیکال آزاد ( برای مثال سیگار کشیدن و آلودگی هوا) می تواند این سیستم را مختل کرده و منجر به غیر موثر بودن کنترلهای حفاظتی طبیعی شود و در نتیجه آن آسیب اکسیداتیو رخ دهد./. ₰
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
