کلمات کلیدی : گیاهان آپارتمانی, تصفیه کننده هوا, تولید اکسیژن, سوسن صلح, گیاهان انتخابی ناسا, فرمالدهید, گیاه گندمی, پاپیتال, فیکوس بنجامین .

گیاهان قرنهاست که به واسطه اثرات و خواص درمانی و بهبود بخششان شناخته می شوند. مدارک به دست آمده از تمدنهای مصریان و سومریان در ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح نشان میدهند که این تمدنها با خواص درمانی گیاهان طبی آشنایی داشتند.

در بازگشتی به ایران باستان از عصر اوستا و پیش اوستایی تا دوران طلایی مادها و هخامنشیان و تا روی کار آمدن ساسانیان و بعد نیز همواره شاهد بکارگیری انواع گیاهان دارویی برای درمان و سلامت مردم هستیم. مدتهای مدیدی است که جامعه بشری همچنین شاهد بکار گیری انواع گیاهان در زمینه زیبایی و محصولات کازمتیک است. از محصولات ضد چروک و پیری گرفته تا انواع آنتی اکسیدانها و محصولات ضد آکنه است. اما یکی از مقوله هایی که شاید کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد اثرات سم زدایی یا همان detoxification هوا و محیط زندگی توسط گیاهان است.

بر اساس مطالعات علمی متعدد صورت گرفته محققین ناسا و دیگران بر طبق مطالعه ایی تحت نام ‏A study of interior landscape plants for indoor air pollution abatement در سال ١٩٨٩ دریافته اند برخی از گیاهان آپارتمانی تصفیه کننده هوا بوده و قابلیت پاکسازی محیط اطرافشان را دارند و بخوبی می توانند دی اکسید کربن را جذب و تولید اکسیژن نمایند. این موضوع کیفیت هوای داخل خانه را تنظیم نموده و سموم موجود در هوا را که برخی از آنها حتی کارسینوژن بوده و بر سلامت انسان اثرات منفی می گذارند را جمع آوری نمایند.

مطالعه صورت پذیرفته همچنین بیان می کند برخی از اوقات هوای داخل خانه ها ٢ تا ۵ برابر بیش تر از هوای بیرون از خانه ها آلودگی دارد. تصفیه هوای تنفسی داخل خانه همراه با کمک به طراحی و دکوراسیون داخلی خانه ها دو رویکرد جدید نگهداری و توجه خاص به برخی از گیاهان آپارتمانی تصفیه کننده هوا است.

سوسن صلح یا Peace Lily

سوسن صلح از گیاهان انتخابی ناسا است که در واقع اولین گیاه معرفی شده توسط محققین ناسا در برداشت فرمالدهید ، تری کلرواتیلن و بنزن از هوا ( ذرات متصاعد شده از فرش ، مبلمان …) می باشد. گیاهی که عاشق زندگی در سایه است و براحتی حتی می توان آن را در اتاق خواب نیز نگهداری نمود. این خصلت در بین گیاهان آپارتمانی تقریبا منحصر به فرد است. لازم به ذکر است سوسن صلح با سوسن سفید یا lilium candidum  متفاوت است.

گیاه “اسپاتی فیلوم سنسیشن” یا “سوسن صلح” یکی از گیاهان خانواده ی شیپوری (Araceae) می باشد. این گیاه بومی کلمبیا است. گل های این گیاه کوچک بوده و بر روی سنبله سفید استوانه ای شکل به طول حدود سه سانتیمتر قرار دارند. این سنبله توسط براکته های بزرگ و سفید رنگ پوشیده شده است. برگ ها به رنگ سبز تیره و براق، کشیده و نیزه ای شکل، شیاردار، بزرگ و بادوام می باشند. این گیاه تصفیه کننده هوا ساقه ندارد یا ساقه ی آن بسیار کوچک است. بخاطر داشته باشید بهتر است این گیاه را از دسترس اطفال دور نگهداشت زیرا ممکن است تماس پوستی با آن یا خوردن و بلعیدن آن مشکل آفرین باشد. این گیاه بهتر است از دسترس حیوانات خانگی نیز بدور باشد.

گیاه گندمی یا Spider Plant

گیاه گندمی دومین گیاه از گیاهان انتخابی ناسا برای جذب بنزن ، فرمالدهید ، مونو اکسید کربن و زایلن از هواست این گیاه برای رشد و نمو نیازمند به نور است ولی هرگز نیازمند نور مستقیم نمی باشد. گیاه گندمی با نام علمی ‏chlorophytum comosum گیاهی است از خانواده لیلیاسه. این گیاه بومی آفریقا و دارای ۲۱۵ گونه است.

گیاه گندمی گیاهی است زیبا و همیشه سبز که به دلیل کم توقع بودن یکی از گیاهان آپارتمانی تصفیه کننده هوا و بی زحمت برای تولید اکسیژن است. این گیاه ارزان و سریع الرشد دارای برگهای باریک و بلند با نوارهای سبز در حاشیه آن می باشد و درانتهای ساقه ها ها تولید گیاهچه هایی می کند که از این گیاهچه ها در تکثیر این گیاه استفاده می شود. به علت وضع خاص برگها و آویزان بودن آنها بسیار مناسب است که کاشت گیاه گندمی در سبدهای آویزان که می تواند با تولید گیاهچه در انتهایی ساقه های بلند منظره جالبی را ایجاد کند صورت گیرد. این گیاه هیچ خطری را برای حیوانات خانگی ندارد.

آلوئه ورا Aloe Vera

یکی دیگر از گیاهان انتخابی ناسا آلوئه ورا است. این گیاه یک تصفیه کننده هوا ی خوب است و به صورت مداوم در طول شب به تولید اکسیژن می پردازد و به تنفس ما در خواب کمک می نماید . آلوئه ورا همچنین جاذب فرمالدهید و بنزن نیز می باشد. گیاه آلوئه‌ورا بی‌ساقه‌است. البته برخی از آنها دارای ساقه‌ای بسیار کوتاه هستند. این گیاه  ۶۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر رشد می‌کند و از طریق پاجوش تکثیر می‌شود. برگ‌های آن نیزه‌ای کلفت و گوشتی با لبه‌های دندانه‌دار است و رنگ آن سبز تا خاکستری می‌باشد. گل‌های آن بر روی سنبله‌ای می‌رویند که گاه تا ۹۰ سانتیمتر درازا دارد. هر کدام از گل‌های آن آویخته‌ است و دارای جام لوله‌ای ۲–۳ سانتیمتری می‌باشد. انتخاب آلوئه ورا به عنوان یکی از گیاهان آپارتمانی تان می تواند فوق العاده باشد.

پاپیتال English Ivy

بر پایه مطالعات American College of Allergy, Asthma & Immunology پاپیتال تنها در طول ١٢ساعت قادر است تا ٧٨ درصد هاگ های کپک موجود در هوا را بردارد. گیاه پاپیتال جاذب بنزن ، فرمالدهید ، تری کلروواتیلن ، زایلن و تولوئن در هواست. پاپیتال ، عشقه یا داردوست با اسم علمی پاپیتال Hedera canariensis ، از خانواده Arliaceae میباشد. این گیاه بومی جزایر قناری و شمال آفریقا است. ارتفاع آن در طبیعت به بیش از ۵ متر می رسد. گونه ای زیبا با رشد سریع بوده که در مقابل نور و سایه مقاوم است. برگهای پاپیتال چرمی و تخم مرغی شکل با لبه کنگرهای هستند که در قسمت تحتانی قلبی شکل می شوند. در زمستان برگهای پاپیتال سبز روشن و براق است و در تابستان به رنگ سبز برنزی در می آیند، پاپیتال واریته مشهوری دارد که دارای برگهای سبز تیره با لبه نقره ای، خاکستری یا سفید رنگ می باشد. بخاطر داشته باشیم این گیاه به علت سمیّت باید از دسترس کودکان و حتی حیوانات خانگی دور نگهداری شود.

فیکوس بنجامین یا انجیر مجنون Weeping Fig

یکی دیگر از جاذب های فرمالدهید ، بنزن و تری کلرواتیلن هوا فیکوس بنجامین است. گیاه فیکوس بنجامین یکی از پرطرفدارترین گیاهان آپارتمانی می باشد که دارای ساقه هایی چوبی و برگ هایی آویزان است. این درخت زیبا و گل دار دارای برگ هایی بیضی شکل و نوک تیز به رنگ سبز روشن و تیره می باشد. بنجامین ابلق نیز دارای برگ هایی به رنگ کرم و سبز است. طول برگ های براق آن نیز بین ۶ تا ۱۳ سانتی متر می باشد. این گیاه دارای شاخه و برگ هایی به حالت آویزان است و به همین دلیل به آن انجیر مجنون یا گریان نیز می گویند. فیکوس بنجامین در منزل تا ۳ متر هم می تواند رشد کند، البته گونه ای از این گیاه نیز وجو دارد که تنها ۹۰ سانتی متر رشد می کند. توجه داشته باشید فیکوس بنجامین ممکن است برای حیوانات خانگی سمی باشند.

نگهداری صحیح گیاهان فوق در محیط داخلی خانه و آپارتمان موجب تصفیه هوا از ذرات معلق سمی همانند فرمالدهید ، بنزن ، تری کلرواتیلن ، زایلن ، تولوئن شده و موجب تولید اکسیژن می گردد ، فرآیندی که هم در سلامت عمومی بدن و پوست تاثیرات مثبتی دارد.

✍️ دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو

edited by artan akheri