خواص سوسن سفید و مواد موثره موجود در آن برای صنعت کازمتیک

کلمات کلیدی : خواص سوسن سفید, مواد موثره, صنعت کازمتیک, سوسن مدونا, لیلیوم کاندیدم, مراسم دینی زرتشتیان, فلاونوئید های گلیکوزایدی, کاهش قرمزی پوست .

لیلیوم کاندیدم گل ملی کشور واتیکان است. این گیاه معطر بومی یونان ، منطقه بالکان و خاورمیانه است. این سوسن ها در مراسم دینی زرتشتیان از سالیان دور در جشن خردادگان استفاده می شده اند و امروزه نیز در این مراسم پا برجا هستند به گونه ایی که از این گیاه به عنوان خردادگان یاد می شود که با زمان گل دهی آن نیز تقارن دارد.

سوسن سفید یا مادونا لیلی یا جوزف لیلی با نام علمی لیلیوم کاندیدوم و inci name: lilium candidum flower extract گیاهی است بومى یونان ، منطقه بالکان و خاورمیانه از جمله ایران است که اکنون بیش از ۵٠٠٠ سال از کشت سوسن سفید می گذرد.

اصولا سوسن‌ها در ایران در مراسم دینی زرتشتیان از سالیان دور در جشن خردادگان استفاده می‌شده‌اند و امروزه نیز این مراسم پابرجاهستند به گونه‌ای که از این گیاه به عنوان خردادگان یاد می‌شود که با زمان گل دهی این گیاه متناسب است. در کتاب بندهش از گل سوسن به عنوان گل ویژه امشاسپندان بانو «خُرداد» نام برده شده است: «… این را نیز گوید که هرگلی از آنِ امشاسپندی است؛ و باشد که گوید: … سوسن خرداد را، ..» که بر این بنیان بهترین نماد برای جشن خردادگان گل سوسن است.

معروف‌ترین نمونه‌های گل سوسن نزد ایرانیان همین سوسن سپید Lilium candidum یا سوسن آزاد است که به نام سوسن ده زبان یا سوسن گل دراز نیز شناخته می‌شود. البته سوسن سفید در مصر باستان به منظور مصارف پزشکى و زیبایی استفاده مى شده است و از گل ها و پیاز آن برای درمان سوختگى و کاهش قرمزی پوست استفاده مى نمودند.

البته گیاه پزشکان بریتانیایی از پیاز این گیاه پمادى برای درمان التهابات پوستی مى ساختند و مدعی بودند که همه علائم سوختگى و اسکار را از بین مى برده است. علاوه بر مصارف این گیاه در طب سنتی تحقیقات علمى چندانى بر روی این گیاه صورت نگرفته است. البته تحقیقاتی در این زمینه وجود دارد که مى گوید عصاره الکلی گل madonna lily و گلیکوزاید فلاونوئید های آنها همانند isoharmnetin-3-O-rutinosode خواص آنتی اکسیدانی نشان داده است.

خواص ضد ویروسی عصاره اتانولی برگهای این گیاه بر علیه ویروس هرپس سیمپلکس ١ و ٢ نیز موثر بوده است. البته علاوه بر isoharmnetin مى توان به مواد موثره دیگری همانند kaempferol و phenhylethyl palmitate نیز اشاره نمود.

تحقیقات جدید نشان داده است عصاره این گیاه موجب مى شود تا انتقال ملانین از ملانوسیت ها به کراتینوسیت ها توسط محدودیت در عملکرد پروتئاز اکتیویتد رسپتور ٢ که توسط یک آنزیم پروتئاز فعال مى گردد و جذب ملانوزوم ها توسط کراتینوسیت ها را تسهیل مى نماید با محدودیت مواجه گردد. علاوه بر این مقدار ملانین هم در کراتینوسیت ها کاهش مى یابد. بنابراین عصاره سوین سفید به عنوان یک روشن کننده هم کاربرد دارد.

نمونه ایی از فرمولاسیون کرم روشن کننده حاوی عصاره سوسن سفید

Water (Aqua), Glycerin, PEG-8, Glyceryl Stearate SE, Dicaprylyl Carbonate, Isononyl Isononanoate, Camellia Oleifera Seed Oil, Dimethicone, Polyacrylamide, Phenoxyethanol, Propylene Glycol, Cetyl Alcohol, Xanthan Gum, C13-14 Isoparaffin, Palmitic Acid, Sodium PCA, Stearic Acid, Disodium EDTA, Propylparaben, Fragrance (Parfum), Methylparaben, Glyceryl Polyacrylate, Magnesium Ascorbyl Phosphate, Menthoxypropanediol, o-Cymen-5-Ol, Laureth-7, Glyceryl Acrylate/Acrylic Acid Copolymer, Ethylparaben, Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Root Extract, Linalool, Butylene Glycol, Citronellol, Limonene, Geraniol, Tocopherol, Camellia Sinensis Leaf Extract, Citrus Reticulata (Tangerine) Fruit Extract, Bambusa Vulgaris Sap Extract, Ascophyllum Nodosum Extract, Dendrobium Phalaenopsis Flower Extract, Citric Acid, Malic Acid, Hydrolyzed Conchiolin Protein, Tartaric Acid, Potassium Sorbate, Freesia Alba Flower Extract, Gardenia Taitensis Flower Extract, Hibiscus Sabdariffa Flower Extract, Lilium Candidum Flower Extract.

به هر حال گلهای زیبا و سفید آن در بسیاری از ادیان و مذاهب از جمله مسیحیت مظهر پاکی و خلوص است. در مصر باستان این گیاه به منظور خواص پزشکی و کازمتیک آن کشت می شده است .

از گل و پیاز این گیاه برای درمان سوختگی و همچنین کاهش قرمزی پوست استفاده می شده است. گیاه پزشکان بریتانیایی نیز از پیاز لیلیوم کاندیدوم پمادی تهیه می نمودند که برای التهابهای پوستی کاربرد داشت. تحقیقات نوین نشان می دهد عصاره الکلی گلهای این گیاه و فلاونوئید های گلیکوزایدی جدا شده از آن همانند ، isorhamnetin-3-o-rutinoside دارای خواص آنتی اکسیدانی است.

همچنین تحقیقات نشان می دهد عصاره اتانولی این گیاه نیز دارای اثراتی مهاری بر علیه ویروس هرپس سیمپلکس ویروسهای تیپ ١ و ٢ (HSV-1وHSV-2 ) می باشد.

عصاره گلهای سوسن بیشترین مصرف را در بین دیگر ترکیبات حاصل از این گیاه در صنعت کازمتیک دارد و شناخته شده ترین مواد موثره موجود در این عصاره نیز عبارتند از :