دوز پایین نالتروکسون در درماتولوژی

کلمات کلیدی: نالتروکسون, درماتولوژی, عامل درمانی ایمونومودیلاتور, داروهای اوپیوئیدی, فیبرومیالژیا, بیماری های پوستی, اسکلروزیس سیستمیک, پمفیگوس مزمن, ریزش مو دائمی, درماتیت آتوپیک, پرولیفراسیون سلول .

ایده بکارگیری دوز پائین نالتروکسون (low-dose naltrexone (LDN به عنوان یک عامل درمانی ایمونومودیلاتور و ضد التهاب در محدوده نسبتا وسیعی از بیماری ها با موفقیت به اجرا در آمده است.

نالتروکسون چیست ؟

نالتروکسون با اتصال به گیرنده‌های اوپیوئیدی و مهار رقابتی اثرات داروهای اوپیوئیدی و اوپیوئید‌ی‌های آندوژن، به میزان قابل ملاحظه‌ای وابستگی فیزیکی و اثر سرخوشی ناشی از اوپیوئید‌ها را از بین می‌برد و بنابراین تمایل فرد برای مصرف اوپیوئید‌ها را کاهش می‌دهد.

این دارو در افراد معتاد به اوپیوئید‌ها باعث بروز سندرم قطع می‌شود. این دارو به عنوان عامل کمکی برای درمان معتادانی به کار می‌رود که به تریاک اعتیاد کرده‌اند. همچنین به عنوان عامل کمکی در درمان اعتیاد به الکل مصرف می‌شود.

اندیکاسیون های جدید مصرف برای دوز پایین نالتروکسون

(low-dose naltrexone (LDN امروزه در بیماری کرون ، فیبرومیالژیا ، سرطان ، سندرم درد منطقه ای، اختلال افسردگی عمده یا اختلال افسردگی ماژور ، بیماری شارکوت-ماری- توث (بیماری گروهی از اختلالات حرکتی ژنتیکی و حسی عصبی در بیرون مغز و نخاع ) و مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس بکار مى رود.

استفاده از (low-dose naltrexone (LDN به علت عوارض جانبی بسیار خفیف آن که شامل رویای زنده، کابوس ، سردرد و اضطراب است یک درمان جذاب تلقی مى گردد به علاوه دارای پتانسیل سوء مصرف پایینی است و در دنیا قیمت مصرف ماهیانه نسبتا مناسبی یعنی حدود ٣۵ دلار دارد.

LDN به کاهش التهاب در سیستم عصبی کمک می کند، این درمان می تواند برای موارد همچون فیبرومیالژیا، خستگی مزمن، لایم، تیروئید و افسردگی بسیار عالی باشد. دوز پایین نالتروکسون به این صورت عمل می کند که گیرنده های روی سلول ها را که به اندورفین های طبیعی اجازه ورود می دهند را بلاک می کند.

اندورفین چیست؟

اندورفین ها ترکیباتی هستند که هنگامی که شخص دارای حس خوب، روابط عاشقانه، مصرف غذای فوق العاده یا ورزش و کار هیجان انگیز است ، ترشح می شوند. اندورفین ها آستانه درد را افزایش می دهند و سلول ها عملا خواستار آنها را در درون خود هستند. وقتی LDN سلول ها را بلاک می کند، آنها با کمبود اندورفین مواجه شده و پیامی جهت درخواست اندورفین بیشتر به مغز ارسال می گردد. بنابر این بدن در پاسخ اندورفین بیشتری را ترشح می کند.

دوز پائین نالتروکسون در درمان بیماری های پوستی

اخیرا تحقیقات نشان داده است مصرف (low-dose naltrexone (LDN سبب بهبود وضعیت برخی از بیماری های پوستی از جمله اسکلروزیس سیستمیک ، بیماری Hailey-Hailey یا پمفیگوس مزمن خوش‌خیم ارثی (familial benign chronic pemphigus) گونه‌ای بیماری ژنتیکی که موجب ایجاد تاول هایی بر پوست دست می‌گردد، لیکن پلانوپلاریس یا لیکن پلان فولیکولار که  یک بیماری التهابی بوده و با ریزش مو دائمی و پیشرونده در سر مشخص می شود، پسوریازیس گوتات یا خال خالی( پسوریازیس گوتات یا خالدار که بیشتر افراد زیر ۳۰ سال به آن مبتلا می‌شوند و اغلب پس از یک بیماری، به‌ ویژه گلودرد ظاهر می‌شود) مى گردد.

البته بر اساس آخرین تحقیق صورت گرفته و منتشره در  ‏Journal of drugs in dermatology  که توسط دو محقق در شیکاگو (‏Joanna Jaros BA و Peter Lio MD) صورت گرفته است این روش درمانی یعنی دوز پائین نالتروکسون (low-dose naltrexone (LDN در درمان بیماران مبتلا به درماتیت سرشتی یا درماتیت آتوپیک نیز بکار گرفته شده است. محققین مى گویند این دارو از پتانسیل لازم در این زمینه برخوردار است و مى تواند در آینده در این زمینه نیز بکار گرفته شود.

درماتیت آتوپیک (AD)

درماتیت آتوپیک، یک بیماری شدیداً خارش دار مزمن پوستی است که به صورت ضایعات پاپولووزیکولر اریتماتو تطاهر نموده و در کودکان۲-۵ ساله معمولاً در مناطق فلکسور اندام ها و مچ دست و پا مشاهده می شود. در موارد طول کشنده، ضایعات می تواند به صورت پوسته دار و لیکنیفیه باشد. این بیماری اغلب در بچه ها دیده میشود که معمولاً در نیمی از موارد، در سال اول زندگی ایجاد شده و در ۶۰ % موارد تا ۱۶ سالگی از بین میرود.

در واقع درماتیت آتوپیک (AD) یک اختلال پوستی راجعه‌ی مزمن با مبنای ایمونولوژیکی است. تظاهر بالینی این بیماری از متوسط تا شدید متغیر است. در بدترین وضعیت‌ها، درماتیت آتوپیک می­تواند حتی در رشد و نمو نرمال کودکان اختلال ایجاد کند. درمان متداول این بیماری شامل آبرسانی کافی به پوست، اجتناب از تماس با عوامل تسریع‌کننده‌ی آلرژی، داروهای ضد التهابی موضعی، آنتی‎‌هیستامین‌های سیستمیک، و پوشش‌دهی عفونت‌های ثانویه با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها است.

مکانیسم عمل نالتروکسون در دوز بالا و دوز کم

نالتروکسون در سال ١٩۶٣ به عنوان یک آنتاگونیست رقابتی فعال خوراکى سنتز شد. این دارو از نظر ساختمانی و عملکردی شبیه به آنتاگونیست اوپیوئید نالوکسون است اما زیست دست یابی خوراکى بهتری داشته و نیمه عمر بیولوژیک طولانی تر از ۴ ساعت دارد. این دارو در انسان حداقل با دو مکانیسم عمل مى نماید اول به صورت مستقیم دارای اثرات آنتاگونیستی بر روی گیرنده های mu-opioid receptors است و دیگر اینکه آنتاگونیست (Toll-like receptor 4 (TLR4 واسطه گر مسیر التهاب زایی در ماکروفاژ ها و میکروگلیا ست.

بدیهی است،  بلاک طولانی مدت و ادامه دار ‏mu-opioid receptor توسط نالتروکسون سبب التهاب و پرولیفراسیون سلول های ایمنى مى گردد. نالتروکسون ابتدا در سال ١٩٨۴ توسط FDA برای درمان اعتیاد به اوپیوئید مورد تایید قرار گرفت. دوز معمولی و متداول روزانه آن نیز ۵٠ الی ١٠٠ میلی گرم است و شکل دارویی رایج آن نیز قرص های ۵٠ میلی گرمى مى باشد.

به این مصرف روزانه دوز بالای نالتروکسون یا HDN گفته مى شود اما وقتی حرف از دوز پایین نالتروکسون LDN به میان مى آید منظور کمتر از  یک دهم دوز فوق است یعنی دوزی معادل ١ الی ۴.۵ میلی گرم در روز.

اعتقاد بر این است دوز پایین نالتروکسون LDN  با مکانیسم متفاوتی عمل مى نماید و احتمال داده مى شود :

1. با انسداد محور رسپتور (the opioid growth factor receptor (OGFR که سبب تحریک پرولیفراسیون سلول های B و T عمل نماید.
2. با تحریک ترشح بتا اندورفین و انکفالین که دارای اثرات ضد التهابی بر سلول های B و T هستند عمل مى کند که این بر خلاف عملکرد دوز بالای نالتروکسون است که سبب تحریک سیستم ایمنی مى گردد.
3. نالتروکسون بر مبنای طول مدت عمل می تواند اثرات ضد التهابی و پیش التهابی اعمال نماید و دقیقا به همین دلیل هم در گروه داروهای immunomodulatory قرار مى گیرد.

‏ HDN طول مدت عمل طولانی تری دارد و بنابراین به صورت ادامه داری محور OFGR را بلاک مى نماید که سبب افزایش پرولیفراسیون سلول و التهاب مى گردد. اما از طرف دیگر LDN طول مدت اثر کوتاه تری داردکه نتیجه آن بلاک تناوبی محور OFGR است که سبب مکانیسم جبران کننده شده و افزایش تولید رسپتورهای OGF و اپیوئیدهای آندروژن را موجب مى شود.

✍️ دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو

edited by artan akheri