کلمات کلیدی: تشخیص اشتباه, درماتومایکوزیس, بیماری پوستی, عفونت پوست, درماتوفیت, عفونت قارچی پوست, جراحی میکروگرافی, ملانومای مالیگننت, کراتوز سبورئیک .
همانگونه که می دانیم ، قارچها یک گروه از موجودات زنده هستند که باعث عفونت پوست میشوند. بعضی از قارچ ها به طور طبیعی در بدن انسان زندگی میکنند. گروه دیگر – درماتوفیت ها (Dermatophyte) هستند که میکروارگانیسم های فرصت طلب میباشند ، بدین معنی که اگر محیط مساعد برای آنها پدید آید ، آنها در بدن انسان رشد کرده و لایه فوقانی پوست و همچنین ناخن و یا مو را آلوده میکنند. عفونت قارچی عمیق با تهاجم از طریق لایه های عمیق پوستی ممکن است به خون و یا به اندام های داخلی تهاجم نمایند.
اما عفونتهای قارچی پوست ممکن است عموما اشتباه تشخیص داده شوند، این نتیجه مطالعه ایست که توسط محققان دانشگاه جورج واشنگتن صورت گرفته و در سال ٢٠١٧ در ژورنال معتبر آکادمی درماتولوژی آمریکا انتشار یافته است. در این تحقیق محققی ١٣ تصویر کلینیکی را به تماشا و تشخیص درماتولوژیستهای حاضر در کنفرانسی گذاشت و از آنان خواست تا که اعلام نمایند آیا تصویری که می بینند عفونت قارچی پوست است یا خیر ؟
تنها ۵٠ درصد از کیس های مطرح شده توسط اکثر قریب به اتفاق متخصصان درماتولوژی به عنوان عفونت قارچی پوست مورد تایید قرار گرفت و فقط یک مورد از این عکسها به عنوان یک کیس عفونت قارچی پوستی مورد تایید ٩٠ درصدی آنها قرار گرفت که صحیح بود.
عفونت های درماتوفیت تقریبا شایعترین عفونتهای قارچی پوست ، مو یا ناخن هستند که حدود ٢۵ درصد از مردم دنیا را مبتلا به خود نموده اند، و بر اساس آمار رسمی اعلام شده در طول ده سال گذشته بیش از ۵١ میلیون بیمار ویزیت شده در کلینیکهای درماتولوژی آمریکا دچار تشخیص اشتباه در بیماری قارچی پوستشان شده اند.
تشخیص اشتباه درماتومایکوزیس می تواند منجر به انتخاب درمان نامتناسب ، اختفای علایم ، و حتی عفونت های اضافی پوست و بافت نرم گردد. محققین، برگزاری دوره های بازآموزی جهت تشخیص صحیح و به موقع عفونتهای قارچی پوست را یکی از بهترین راهکارهای عملی رفع مشکل می دانند. سرمحقق این تحقیق همچنین اشتباه در تشخیص اولیه برخی عفونتهای قارچی را با التهابات پوستی بسیار شایع می داند.
سیفلیس ثانویه، آنولار سوریازیس و پیتریازیس روزاسه نیز از جمله بیماری های التهابی پوست می باشند که به اشتباه به جای عفونتهای قارچی پوست تشخیص داده می شوند. دکتر فریدمن می گوید بازآموزی و بکارگیری تکنیکهای تشخیصی کمکی می تواند کمک شایانی نماید تا تشخیص های صحیحی انجام شود.
خانمی ٨٢ ساله با پوستی سفید به علت تغییر ناگهانی در رنگ ضایعه ای در ناحیه استخوان اسکاپولا در پشت بر اساس اظهاراتش که عنوان می نماید سیاه ، نامنظم و مقدار کمی برآمده است به مرکز پوست مراجعه می نماید. همسر او عنوان می کند که خال مورد نظر از سه روز پیش از مراجعه در طول مسافرتشان به نواحی ساحلی توجهش را جلب نموده است.
در زمان اخذ هیستوری مشخص می گردد این خانم روز قبل از جلب توجه خال ، از لوسیون self tanning یا اتو برنز استفاده نموده و آفتاب هم گرفته است، همچنین در سابقه پزشکی این خانم ابتلا به بازال سل کارسینوما در ناحیه بینی در ۵ سال قبل و انجام جراحی میکروگرافی و همچنین فیشیال اکتینیک کراتوزیس وجود دارد.
در سابقه خانوادگی او نشانی از ابتلای به ملانوما یا خال غیر نرمالی نیز وجود نداشته است. در معاینه نیز یک پلاک ١.٢ سانتی متری قهوه ای تیره متمایل به سیاه و غیر منظم در ناحیه اسکاپولا همراه با ماکولهای پراکنده کوچکتر با رنگی از قهوه ای مایل به زرد تا قهوه ای و پاپولهای منتشر در تنه و اندام دیده می شود. این بیمار برای برداشت وسیع ضایعه با تشخیص ملانومای مالیگننت پیشرفته به جراح ارجاع داده میشود.
“اما این تشخیص اشتباه است!!!”
ضایعات پیگمانته نشانه و زنگ خطر جدی برای بیماران و همچنین عوامل درمانی برای تشخیص ملانومای مالیگننت است و به شدت مورد توجه قرار دارد. در این مورد خاص تغییر رنگ ضایعه بسیار سریع دیده شده و سریعا نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
اما این مورد یک ” کراتوز سبورئیک ” است که نیازی حتی به درمان نیز ندارد. کراتوز سبورئیک ، تومور پوستی خوش‌خیمی است که از کراتینوسیت ها سرچشمه می‌گیرد. مانند لکه‌های پیری، کراتوزهای سبورئیک نیز با بالا رفتن سن بیشتر دیده میشوند. ضایعات به رنگ‌های مختلف، از رنگ برنزهٔ روشن تا سیاه، ظاهر میشوند. شکل آنها گرد یا بیضی است، در لمس مسطح یا اندکی برآمده است، مانند دلمه‌ای که روی زخم در حال التیام تشکیل میشود، و اندازهٔ آن از خیلی کوچک تا قطر بیش از ۲٫۵ سانتی‌متر (۱ اینچ) متغیر است.
اما در مورد فوق تیره شدن سریع و ناگهانی ضایعه به واسطه استفاده از لوسیون اتو برنز حاوی DHA یا دی هیدروکسی استون است. تیرگی موقتی رخ داده، ناشی است از واکنش شیمیایی DHA با آمینو اسیدها که در کراتین رخ داده است. البته شایان ذکر است احتمال بروز چنین حالتی از کراتوز سبورئیک در کف سر ، گردن و مرز بین مو و صورت نیز به واسطه استفاده از رنگ مو نیز وجود دارد.
✍ دکتر محمد بقایی
دکتر داروساز، پژوهشگر صنعت کازمتیک و مشاور انجمن داروسازان ایران
