آیا افراد چاق و دارای اضافه وزن می توانند در عین حال تندرست باشند ؟

کلمات کلیدی : افراد چاق, اضافه وزن, تندرست, وزن مناسب, کاهش وزن, بیماری قلبی عروقی, وزن بالا, چاقی شکمی, الگوی تغذیه ای, عامل بروز حمله قلبی و آنژین قلبی .

نتایج حاصل از مطالعه ایی جدید می گوید ،اضافه وزن می تواند سبب افزایش احتمال ریسک حمله قلبی شده و افراد دارای اضافه وزن ، نسبت به افراد سالم بیشتر در معرض بروز این مشکل قرار دارند.

اضافه وزن (Overweight) به حالتی گفته می شود که فرد بیش از وزن مناسب و کمتر از حد چاقی وزن داشته باشد. اضافه وزن بسیار شایع است (تا یک میلیارد نفر) به خصوص اگر سبک زندگی فرد دارای مصرف غذای زیاد و تحرک ناکافی باشد. در مطالعات قبلی عنوان شده است ، افرادی وجود دارند که اضافه وزن دارند اما هیچ عارضه ایی ناشی از این اضافه وزن برای آنها وجود ندارد.

این دسته از افراد را تا قبل از این تحت عنوان ” افراد چاق اما از نظر متابولیکی سالم” کلاسه بندی می نمودند و برای آنها اصطلاح “چاق اما تندرست” را بکار می بردند. اما بر اساس مطالعه ایی که اخیرا درسال ٢٠١٧ در مجله معتبر ؛ ‏European Heart Journal به چاپ رسیده است این باور و طبقه بندی به چالش کشیده شده است.

پژوهشگران دریافته اند اضافه وزن یا چاقی یک فرد ، خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را تا ٢٨ درصد نسبت به فردی با وزن بدن سالم، حتی اگر فرد از نظر متابولیکی سالم باشد ،افزایش می دهد. این یافته ها پیشنهاد می نماید که حتی اگر فردی ظاهری سالم و بدون مشکل داشته باشد ،باید نسبت به کاهش وزن خود و رسیدن به حدی که تحت عنوان محدوده ی سلامت تعریف شده است اقدام نماید.

می دانیم ، بیماری قلبی عروقی (Coronary heart disease (CHD در راس علل مرگ هر دو گروه مردان و زنان قرار دارد و حمله‌ قلبی‌ عبارت‌ ‌ از مرگ‌ سلول‌های‌ عضلانی‌ قلب‌ در اثر کاهش‌ یا توقف‌ جریان‌ خون‌ سرخرگ‌های‌ قلب‌ است. بر اساس گفته ی بنیاد قلب بریتانیا،CHD مسئول نزدیک به ٧٠ هزار مرگ سالیانه تنها در بریتانیاست و حدود ٢.٣ میلیون نفر در UK با مشکل CHD زندگی می نمایند.

بیماری های قلبی عروقی رتبه نخست علت مرگ و میر در جهان را به خود اختصاص داده و بیشتر مردم دنیا هر ساله بیشتر از هر علت دیگری جان خود را بعلت بیماریهای قلبی و عروقی از دست می دهند، طبق برآورد صورت گرفته ۱۷٫۵ میلیون نفر در جهان در سال ۲۰۱۲ بعلت بیماری قلبی عروقی فوت نموده اند که ۳۱ درصد از کل موارد مرگ و میرها را شامل می شود.

پروفسور Metin Avkiran دستیار مدیر پزشکی در بنیاد قلب بریتانیا که خود از محققین مطالعه فوق بوده است معتقد است:

 ‏

CHD که عامل بروز حمله قلبی و آنژین قلبی است بزرگترین عامل مرگ و میر بریتانیاست اما، با تمهیداتی می توان احتمال خطر را کاهش داد.

بر اساس مطالعات تعقیبی اروپایی دیگری در تحقیق بزرگتری از این نوع که توسط محققین کالج سلطنتی لندن و دانشگاه کمبریج به صورت مشترک صورت گرفته است نشان داده شد که “افراد چاق سالم “ یا همان healthy overweight people علی رغم سلامت در معرض خطر ابتلای بیشتر CHD در مقایسه با افراد سالم بدون اضافه وزن قرار دارند.

معمولاً پزشکان برای تشخیص وزن مناسب در افراد، از فرمولی براساس قد و وزن استفاده می‌کنند که نمایه توده بدن (BMI) نامیده می‌شود و از تقسیم وزن بر مجذور قد بدست می آید. بر اساس طبقه بندی سازمان جهانی بهداشت و بر پایه معیار (body mass index (BMI می بینیم ؛ افراد چاق ،BMI ٣٠ یا بیشتری دارند، افراد دارای اضافه وزن BMI بین ٣۵ الی ٣٠ دارند و افراد سالم BMI بین ١٨.۵ و کمتر از ٢۵ دارند.

بر اساس مطالعه ایی که در بین نیم میلیون نفر اروپایی در ١٠ کشور این قاره و با استفاده از آمار و اطلاعات EPIC صورت گرفته، در طول مدت ١٢ سال مطالعه مشاهده شد که  بخش بزرگی از این افراد کنترل شده در حدود ۶٣ درصد زن بوده اند و متوسط سنی معادل ۵٣.۶ سال داشته و دارای BMI = 26.1 بوده اند.

شرکت کنندگان در این مطالعه بر اساس دارا بودن سه یا تعداد بیشتری از مارکرهای متابولیک زیر تحت عنوان غیر سالم طبقه بندی شدند: فشار خون بالا، قند خون بالا، تری گلیسرید بالا، HDL کلسترول پایین ، سایز دور کمر بیشتر از ٩۴ سانتی متر در مردان و ٨٠ سانتی متر در خانمها. البته محققین علاوه بر اعداد و اطلاعات فوق فاکتور های سبک زندگی همانند : تغذیه ، ورزش ، استعمال دخانیات و شرایط اقتصادی -اجتماعی را نیز مد نظر قرار می دهند

در مقایسه با گروه افراد با وزن سالم ، محققین دریافتند که این افراد چاق که بدون مشکل در ظاهر بودند، به عنوان افراد غیر سالم طبقه بندی شده و بیش از دو برابر در معرض خطر ابتلا به CHD قرار دارند. البته باید مد نظر داشته باشیم افراد می توانند با داشتن وزن بالا ، نرمال و یا چاق در گروه افراد غیر سالم قرار گیرند.

اما نکته مهم این است که افرادی که از نظر سلامت ظاهری مشکلی نداشته ولی دارای اضافه وزن هستند خطر ابتلا به CHD در آنها به میزان ٢۶ درصد و در افراد چاق به میزان ٢٨ درصد افزایش یافته است. البته محققین معتقدند ، افزایش وزن به تنهایی ممکن است به صورت مستقیم مسئول افزایش ریسک بیماری قلبی نباشد . آنها معتقدند افزایش فشار خون و قند خون برای مثال می تواند مکانیسم غیر مستقیم دخیل در این رابطه باشد.

محققین بر این باورند که یافته های فوق به دلیل اینکه در کشورهایی همانند بریتانیا و امریکا دستورالعمل هایی برای کاهش وزن افراد با اضافه وزن ، بدون ریسک فاکتورهای سنتی متابولیک CHD همانند استعمال دخانیات، دیابت نوع ٢ ، فشار خون بالا و کلسترول بالا وجود ندارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

آنها می گویند، جوامع دارای افراد چاق و با اضافه وزن نیازمند مراقبتهای ویژه و اجرای برنامه های درمانی برای کاهش وزن هستند و استراتژی های خاصی اعم از تغییر سبک زندگی مشتمل بر تغییرات تغذیه ایی و انجام ورزش و حتی جراحی نیز باید در دستور کار قرارگیرد.*

وضعیت افراد چاق در ایران چگونه است؟

در ایران نیز آمارهای رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نشان می‌دهد که ۳۳ تا ۳۹٫۳ درصد مرگ و میر ها در کشور ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی است.

به‌ طوری که ایران رکورد دار بالاترین آمار مرگ قلبی در جهان نامیده شده است

بر اساس این گزارش، روزانه ۳۰۰ نفر در کشور بر اثر عوارض قلبی فوت می‌کنند و این در حالی است که شیوه زندگی و نوع تغذیه مردم، ریسک بروز این بیماری را به حداکثر رسانده است.

در ایران چاقی و چاقی شکمیدر افراد چاق در دهه گذشته سیر صعودی داشته و چاقی شکمی تا پنجاه درصد افزایش داشته است. متاسفانه یک سوم جمعیت ایران یعنی حدود ۲۵ میلیون نفر دارای اضافه وزن یا چاقی هستند که ۴۳ درصد آنان را مردان و ۵۷ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.

در بین استانها استان تهران و مازندران چاق ترین و کرمان و سیستان لاغر ترین استانهای ایران هستند. کشور ما در رده بندی فوربس در مکان ۷۷ ام از لحاظ چاقی قرار گرفته است و تقریبا ۵۳ درصد مردم ما بر اساس ارزیابی مجله فوربس اضافه وزن دارند.

بنابراین لزوم بکارگیری استراتژی های خاص برای افراد چاق اعم از اصلاح الگوی تغذیه ای ، ورزش و افزایش فعالیت های بدنی و شاید در مجموع بازگشت به الگوی تغذیه ای سنتی ایرانی و دوری از مصرف فست فود و نوشیدنی های گازدار و غذای حاوی کربوهیدرات بالا، باید در دستور کار خانواده های ایرانی قرار گیرد.

^*Theresa Bebbington. ‘Fat but Fit’ is Myth; New UK Study Finds BMI>25 Ups MI Risk – Medscape – Aug ۱۵, ۲۰۱۷٫