تناسب اندام

نگاهی بر مکانیسم کاهش چربی موضعی بدن یا همان چربی سوزی و انواع چربی

کلمات کلیدی : مکانیسم کاهش چربی موضعی بدن, چربی سوزی, کاهش وزن, ترموژنزیس, ورزش و فعالیت های بدنی, چربی ذخیره شده, چربی قهوه ای, بافت چربی بژ .

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت چاقی در جهان از سال ١٩٧۵ میلادی تاکنون حدود سه برابر شده است.

آمار حاکی از وجود بیش از ١.٩ میلیارد نفر بزرگسال بالای ١٨ سال دارای اضافه وزن در جهان در سال ٢٠١۶ است.از این تعداد بیش از ۶۵٠ میلیون نفر چاق بوده اند.

چاقی به عنوان یک مشکل جهانی در حال گسترش است و همین امر سبب شده است تا محققین بر روی بافتهای چربی که بافتهای آدیپوز نامیده می شوند توجه ویژه نمایند. یکی از توجهات خاص بر روی مسئله لاغری و کاهش وزن پروسه ای است که تحت نام adipocyte browning یا چربی سوزی نامیده می شود.

در مکانیسم چربی سوزی ، چربی های ذخیره شده در ادیپوسیتها از طریق تحریک ترموژنزیس و ایجاد حرارت می سوزند. ترموژنزیس پروسه ی تولید گرما در ارگانیسم هاست . این فرآیند در همه حیوانات خون گرم و تعداد اندکی از گیاهان ترموژنیک رخ می دهد.

ترموژنزیس را می توان به سه دسته زیر تقسیم بندی نمود:

  • * ترموژنزیس همراه با ورزش و فعالیت های بدنی EAT
  • * ترموژنزیس بدون فعالیت های بدنی NEAT
  • * ترموژنزیس حاصله توسط تغذیه DIT

مدت زمان مدیدی بود که فکر می شد ، تنها نوزادان ، توانایی سوزاندن چربی و تبدیل آن به حرارت جهت محافظت در برابر سرما را بدون آنکه خود بفهمند را دارند.

اما بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات جدید به نحو جالبی مشخص شد که بزرگسالان هم مانند نوزادان ، علاوه بر بافتهای چربی سفید WAT که وظیفه ذخیره ی چربی را بر عهده دارند، مقادیر بسیار زیادی چربی های قهوه ای در بدن خود دارند.

انواع چربی ها در بدن

ادیپوسیتها که همان لیپوسیتها یا سلولهای چربی نامیده می شوند سلول هایی هستند که ترکیب اصلی بافتهای چربی را تشکیل می دهند و وظیفه ذخیره انرژی به صورت چربی را بر عهده دارند.

مقالات مشابه :   روش ساخت سالاد حاوی لبو و پنیر فتا ؛ ضد پیری ، افزاینده لطافت پوست و رطوبت آن

همانگونه که میدانیم آدیپوسیتها از سلول های بنیادی مزنشیمال که منشاء آدیپوسیتها، اوستئوپلاستها، میوسیتها و دیگر انواع سلولها هستند منشاء می گیرند.

دو نوع بافت آدیپوز وجود دارد ؛ بافت آدیپوز سفید یا (white adipose tissue (WAT و بافت آدیپوز قهوه ای یا (brown adipose tissue (BAT که تشکیل دهنده دو نوع چربی سفید و چربی قهوه ای می باشند. البته اخیرا نوع سومی از بافت آدیپوز تحت نام Beige fat نیز معرفی شده اند که در ادامه به معرفی آن هم می پردازم.

سلول های WAT سلولهای مونوکولار حاوی قطره بزرگی از چربی و احاطه شده توسط لایه ای از سیتوپلاسم می باشد. هسته های این سلولها مسطح بوده و در نواحی حاشیه ای سلول قرار دارند. یک سلول مشخص چربی حدود ٠.١ میلیمتر قطر دارد که میتواند سایزی دو برابر تا نصف این مقدار هم داشته باشد.

چربی ذخیره شده به صورت نیمه جامد بوده و اساسا متشکل از تری گلیسریدها و کلسترول استر است. سلول های چربی سفید پروتئین های فعالی مانند ادیپوکیناز ، رزیستین، آدیپونکتین ، لپتین و اپِلین (Leptinapelin) را ترشح می نمایند.

به طور متوسط در یک فرد بالغ حدود ٣٠ میلیارد سلول چربی معادل ١٣.۵ کیلوگرم وجود دارد . با افزایش وزن سایز سلولهای چربی می توانند تا ۴ برابر افزایش یابند و این موضوع جدای از تقسیم و افزایش تعداد سلول های چربی است که می تواند رخ دهد.

سلول های چربی قهوه ای

سلولهای چربی قهوه ایی یا سلول های پلوریواکولار سلولهایی دارای سیتوپلاسم قابل توجه با قطرات چربی منتشر در فضای داخل سلول است. هسته ها نسبتا گرد و مدورند اگر چه در مرکز سلول قرار ندارند اما در حاشیه نیز نیستند. رنک قهوه ایی سلول نیز ناشی از میزان بالای میتوکندری موجود در سلول است.

نقش میتوکندری ها در پروسه چربی سوزی

میتوکندری ها ارگانل های سلولی هستند که بخصوص با تعداد بیشتری در آدیپوسیت های قهوه ای وجود دارند. این ارگانل ها به عنوان منبع انرژی سلولی با تولید ATP شناخته می شوند.

مقالات مشابه :   بررسی اثرات مغزها و دانه های آجیلی بر پوست

غشاء داخلی میتوکندری جایگاه زنجیره انتقال الکترون ، پمپ پروتون و حاوی ATP سنتتاز می باشد. بیشتر پروتئین هایی که در غشاء داخلی میتوکندری قرار گرفته اند ، جزء زنجیره انتقال الکترون هستند و در عمل فسفریلاسیون اکسیداتیو نقش دارند.

همچنین می دانیم ؛ آدنوزین تری فسفات یا (ATP)، نوکلئوتیدی است که در سلولها به عنوان حامل انرژی بکار می‌رود. آدنوزین فسفات که ترکیب شیمیایی خاصی است، در تمام جانداران برای تبدیل انرژی به کار می‌رود.

آدنوزین تری فسفات با انتقال انرژیش به مولکولهای دیگر، گروه انتهایی فسفات خود را از دست داده و به آدنوزین دی فسفات(ADP) تبدیل می‌شود یا اینکه با از دست دادن دو گروه فسفات (PP۱)، به آدنوزین مونو فسفات (AMP) تغییر می‌یابد، که این فرآورده‌ها نیز مجدا می‌توانند با کسب فسفات به (ATP) تبدیل شوند.

میتوکندریها با استفاده از زنجیره انتقال الکترون و با ایجاد یک شیب پروتونی در ممبران داخلی ATP تولید می نمایند. وقتی تولید و آزادسازی ATP صورت می پذیرد زنجیره انتقال الکترون متوقف می گردد.

برخلاف سلولهای دیگر ،آدیپوسیت های قهوه ای تمایل بالایی به بیان ژن UCP1 دارند .

میدانیم این ژن در غشاء داخلی میتوکندری در پروسه ساخت پروتئین Uncoupling protein) UCP1) که در تولید گرما و کنترل ذخیره چربی درگیر می شود. این پروتئین نفوذ پروتون از غشاء داخلی میتوکندری را افزایش داده و انرژی ذخیره شده حاصل از شیب الکتروشیمیایی پروتون (بجای ساختن ATP ) با تولید گرما توسط این پروتئین هدر می رود.

این پروسه با استفاده از گلوکز و اسیدهای چرب، به عنوان منبع سوخت ، سبب افزایش در سطح پایه مصرف انرژی و بدنبال آن کاهش وزن می گردد.

بنابراین ، چربی سوزی ، به معنای تحریک ساخت UCP1 که سبب تبدیل سلولهای چربی سفید نرمال به آدیپوسیت های شبه -قهوه ای گردد می تواند یکی از راه حلهای موثر در حذف چربی های انباشته شده در بدن باشد. 

دو راه حل پیشنهادی جدید در رابطه با چربی سوزی

* یکی ایجاد سرما در موضع

مقالات مشابه :   دستور پخت سوپ زمستانه براي احياء پوست صورت

* و دیگری تحریک و فعالسازی رسپتورهای بتا ٣ آدرنرژیک است که در سطح سلولهای چربی وجود دارد و در تحریک ساخت پروتئین UCP1 موثر است

می دانیم گیرنده های آدرنرژیک بتا٣ بیشتر در بافتهای چربی استقرار داشته و موجب افزایش لیپولیز در بافت های ادیپوز می گردند و در فرآیند ترموژنزیس در عضلات اسکلتی نقش دارند.

بافت چربی بژ Beige fat

همانگونه که در بالا شرح دادم چربی های قهوه ایى سبب تولید حرارت با بیان ژن uncoupling protein UCP1 می گردد. این در حالیست که چربی های سفید توان بیان این ژن را ندارند بنابر این نمی توانند چربی سوزی نمایند.

صدها مطالعه جدید در سال های اخیر نشان داده است نوع میانه ایی ار بافت چربی وجود دارد که نه سفید است و نه فهوه ایی بلکه به رنگی میانه یعنی” بژ ” دیده می شود که به آن Beige fat گفته می شود.

مکانیسم کاهش چربی موضعی بدن, چربی سوزی, کاهش وزن, ترموژنزیس, ورزش و فعالیت های بدنی, چربی ذخیره شده, چربی قهوه ای, بافت چربی بژ .

از نظر ساختاری Beige fat به نوعی زیر گروه چربی های سفید است که کمی تمایل به بروز رنگ قهوه ایی دارد. این نوع از چربی بر خلاف بافت چربی سفید به تحریکات UCP1 پاسخ گفته و سبب اکسیداسیون اسید های چرب که به نوعی همان چربی سوزی با حرارت است می گردد اما این عمل تنها زمانی اتفاق می افتد که این چربی ها توسط (cAMP (cyclical adenosine monophosphate تحریک گردند.

تحقیقات حاکی از تحریک ساخت cAMP توسط آدرنالین و نورآدرنالین است که در طی ورزش های سخت صورت می پذیرد. البته اخیرا برخی مواد طبیعی و گیاهی نیز معرفی شده اند که دارای نقشی لیپولیتیک بوده و ساخت cAMP را تحریک می نمایند.

به هر حال محققان با تمرکز بر انواع بافتهای چربی و عوامل موثر بر آن در پی یافتن راه حلی آسان و موثر برای کاهش حجم ، سایز و افزایش چربی سوزی از طریق خوراکی و موضعی هستند. و صنعت کازمتیک در آینده ایی نه چندان دور شاهد نوآوری هاى جالبی در این زمینه خواهد بود.

✍️ دکتر محمد بقایی

User Rating: 4.7 ( 1 votes)
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا