کلمات کلیدی : پاپائین, پپسین گیاهی, آلرژی زا, فرمولاسیون لایه بردارهای آنزیمی, آنزیم پروتئولیتیک, اگزفولیانت, صنعت کازمتیک, سد دفاعی پوست, آلرژن های مایت, محصولات کازمتیک, پروتئاز سیستئین .
در هنگام مصرف ، توصیه و فرمولاسیون لایه بردارهای آنزیمی حاوی پاپائین بهتر است کمی دقت کنیم . پاپائین یک آنزیم پروتئولیتیک است که از شیرابه خشک و خالص شده میوه خربزه درختی (Carica papaya) از خانواده Caricaceae به دست می آید. در پزشکی از پاپائین به عنوان هضم کننده و برداشتن نسوج فاسد و مرده و در داروسازی به عنوان عامل پخش کننده داروها استفاده می شود.
بیش ترین مقدار مصرف پاپائین در صنایع گوشت و کالباس می باشد. البته از پاپائین در صنعت کازمتیک نیز استفاده می گردد. وقتی انسان یا حیوانات در تماس با پاپائین قرار می گیرند ممکن است واکنش های شدید آلرژیک پوستی رخ دهد.
بر اساس تحقیقات انجام شده توسط تیمی تحقیقاتی متشکل از محققین دانشگاه های علوم پزشکی و دانشگاه وین و انتشار آن در Journal of Investigative Dermatology در سال ٢٠١۵ بروز چنین واکنشهایی به اثبات رسیده است.
پاپائین به صورت طبیعی در پاپایا یافت می شود و اغلب به عنوان پپسین گیاهی در مقایسه با آنزیم هضم کننده پپسین معده شناخته می شود. دکتر Erika Jensen-Jarolim سر محقق دانشگاه علوم پزشکی وین و تیم تحقیقاتی او با بکار گیری مستقیم پاپائین بر روی پوست موش و همچنین سلول های پوستی به این نتیجه مهم دست یافته اند.
در کازمتیک از پاپائین در فرمولاسیون لایه بردار یا اگزفولیانت برای برداشتن سلول های مرده سطح پوست استفاده می گردد. البته فرمولاسیون هایی نیز حاوی پاپائین به صورت شامپو در محصولات مراقبت از حیوانات اهلی تحت عنوان شامپوهای با پایه آنزیمی برای تمیزی خز و شانه پذیری آسان تر بکار می رود.
اما پاپائین چگونه سبب بروز واکنش های آلرژیک می گردد؟
پاپائین با تاثیر بر اتصالات سلولی بین لایه ایی سبب ایجاد اختلال در عملکرد سد دفاعی پوست شده و در مدت کوتاهی سبب افزایش نفوذپذیری عروق و نفوذ سلول های التهابی به پوست می گردد. محققین دریافتند حدود دو هفته پس از تماس با پاپائین آنتی بادی های آن در موش یافته شده است. این ایمونوگلوبوولین ها عامل بروز واکنش های آلرژیک ناشی از آنزیم هستند. موش های مورد آزمایش نه تنها در ساختار سد دفاعی شان دچار مشکل شدند بلکه واکنش های آلرژیک شدیدی نیز نشان دادند .
نکته قابل توجه و مورد اشاره محققین در این پژوهش این است که حتی پس از اتمام عملکرد آنزیمی پاپائین اثرات آلرژی زایی آن به علت آسیب های وارده به سد دفاعی پوست باقی می ماند زیرا این عمل سبب تسهیل ورود انواع باکتری ها و دیگر آلرژن های محیطی به پوست می گردد.
البته قابل ذکر است پاپائین از نظر ساختمانی بسیار شبیه آلرژن های مایت موجود در گرد و خاک خانگی است . نکته مهم این است که بر اساس قانون EC Number 3.4.22.2 کمیسیون اروپا کودکان و افراد دارای پوستهای حساس باید از آنزیم دور باشند و همچنین بر اساس قانون EU Directive 2000/13/EC مواد اولیه موجود در فراورده های نهایی نیز باید به رویت و اطلاع مصرف کنندگان برسد لذا بکار گیری پاپائین در محصولات کازمتیک به دلیل احتمال آلرژی زایی حداقل لازم است از این دو قانون پیروی نموده و با احتیاط مصرف شوند .
قابل ذکر است میوه پاپایا توسط کریستف کلمپ کشف شد، و همانگونه که گفته شد دارای آنزیم بسیار مهمی به نام پاپائین می‌باشد که در درجه‌ی اول یک پروتئاز سیستئین با رنگ سفید و شیری یا یک پروتئولیتیک بوده که عمدتا به انحلال پروتئین‌های مشکل در بدن، به ویژه برای افرادی که دچار مشکلات هضم پپتید هستند، کمک می‌کند. همچنین پروتئیناز I پاپایا نامیده می‌شود، پاپائین یک بخش از پروتئین‌هایی مانند آمینو پپتیدازها، دی پپتیدیل پپتیداز، اندو پپتیداز می‌باشد که دارای طیف وسیعی از فعالیت‌ها می‌باشد.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
