کلمات کلیدی: کازمتیکس پپتاید, تاریخچه مصرف پپتایدها, اهداف خاص کازمتولوژیکالی, پپتایدهای طبیعی, پپتایدهای سنتتیک, پپتایدهای کازمسیوتیکال, اثرات شبه بوتاکسی .
بیست سال پیش هیچ دانشمندی حتی فکرش را هم نمی کرد که محصولی موضعی حاوی پپتایدهای طبیعی یا سنتتیک در گروه محصولات کازمتیک بتواند مفید بوده و مورد مصرف قرار گیرد. سرانجام محققین توانستند توالی های پپتایدی متنوعی را بیابند که اجازه می دهد تا پپتایدها بتوانند اهداف خاص کازمتولوژیکالی را در لایه های مهم پوست مورد هدف قرار دهند.
از سال ٢٠٠٠ استفاده از پپتایدها در صنعت محصولات کازمتیک به نحو چشمگیری افزایش یافت و به دنبال آن نیاز به تعمیق در دانش و شناسایی ماهیت مولکول های مختلف و اساس عملکرد فیزیولوژیکی شان مورد توجه قرار گرفت. پتانسیل تجاری سازی این مولکول ها بخصوص برای توالی های پپتایدی با عملکردی کازمتولوژیکال همانند ضد پیری ، آنتی اکسیدان ، روشن کنندگی پوست بسیار بالاست.
البته امروزه شرکت های تولید کننده ی مواد اولیه صنعت کازمتیک قادر به تولید و ارائه ی پپتایدهای متعددی برای مقاصد متنوعی از جمله افزایش انحلال، جذب بهتر، افزایش فعالیت رسپتوری و … هستند.
پپتاید چیست؟
پپتایدها و پروتئین ها پلیمرهای آمینو اسیدی هستند. پپتایدها آمینو اسیدهایی با زنجیره های کوتاه هستند. نام پپتاید برگرفته از کلمه ای یونانی به نام پپتون pepton به معنی هضم شده است.
پپتایدهای طبیعی انسانی متعددی در بدن با عملکردهای متعددی همانند ارتباطات سلولی، تنظیمات پروتئینی، پرولیفراسیون سلولی، انتقالات سلولی ، التهاب، آنژینوژنزیس و ملانوژنزیس شناخته شده است. این پپتایدها پروسه های متنوع فیزیولوژیکی از جمله پروسه های دفاعی، ایمنی، استرس، رشد ، هموستازیس و بازسازی و حتی درمان آکنه را سبب می شوند.
اولین پپتاید در ابتدای قرن ١٩ توسط Emil Fischer و Hofmeister معرفى شد. در سال ١٩٠١ مقاله سنتز اولین پپتاید انتشار یافت ، و در آن Fischer اولین پپتاید را تحت عنوان glycyl-glycine معرفی نمود و در سخنرانی خود به تشریح ساختارهای پپتایدی دیگری همانند دی پپتایدها، تری پپتایدها و پلی پپتایدها پرداخت.
در طول سالهای بعد محققین پپتایدهای جدیدی را سنتز نمودند، پپتایدهای طبیعی گوناگونی را همچون پپتایدهای کاتیونیک طبیعی شناسایی کردند و اطلاعات و دانش گسترده تری را درباره ی عملکردشان آموختند. در کنار افزایش دانش در باب پپتایدهای طبیعی ، پپتایدهای سنتتیک فراوانی نیز ساخته شد.
در سال ١٩٧٣ (Copper glycine-histidine-lysine (Cu-GHK توسط Loren Pickard ساخته شد. در اواخر دهه ٨٠ اولین کوپر پپتاید برای مصرف در فراورده های مراقبت از پوست معرفی و ارائه شد. البته پس از آن سرعت ارائه پپتایدهای دیگر در این لاین تا آغاز سال ٢٠٠٠ میلادی ، زمانی که palmitoyl pentapeptide-4 ارائه شد ، کاهش یافت.
از این تاریخ به بعد محققین در صنعت پپتایدهای سنتتیک متنوعی با زنجیره های کوتاه و پایدار را سنتز و تولید کردند که به عنوان یک کازمتیکس پپتاید میتوانند در پروسه هایی همانند سنتز ماتریکس خارج سلولی، پیگمنتیشن، ایمنی و التهاب نقش آفرینی نمایند.
این پپتایدها برای تحریک ساخت کلاژن، ترمیم زخم، اثرات شبه بوتاکسی ، آنتی اکسیدانی، آنتی میکروبیال و روشن کنندگی پوست نقش آفرینی می نمایند.
کازمتیکس پپتاید ها با کاربری موضعی پپتاید ها در کازمتیک را میتوان به صورت زیر طبقه بندی نمود:
- signal peptides
- carrier peptides
- neurotransmitter inhibitor peptides
- enzyme inhibitor peptides
در این میان انتظار می رود پپتایدهای کازمسیوتیکال هم اثر بخشی و هم حس خوبی بر روی پوست داشته باشند. از طرف دیگر به واسطه محدودیتهای طبیعی موجود حاصل از عملکرد فیزیکوشیمیایی skin barrier ، وزن مولکولی پپتایدهای مورد نظر برای نفوذ باید کمتر از ۵٠٠ دالتون باشد.
متوسط لگاریتم ضریب تقسیم بین اکتانول و آب آن باید بین عدد ١ الی٣ باشد، نقطه ذوب زیر ٢٠٠ درجه سانتیگراد داشته باشد و انحلال آن در آب بیشتر از ١ میلی گرم در میلی لیتر بوده و یا مراکز قطبی در ملکول خود نداشته باشد یا تعداد کمی از آن را دارا باشد.
پپتایدهای سنتتیک حاوی زنجیره های اسید آمینه ایی خاص از قبل طراحی شده ایی هستند تا بتوانند عملکرد مختلفی را از جمله افزایش نفوذ ، افزایش اتصال به رسپتورهای خاص ، پایداری و انحلال بیشتری را بروز دهند. به هر حال هم اکنون پپتایدهای گوناگون ، یا ترکیبی از پپتایدهای گوناگون به صنعت کازمتیک ارائه شده است که اثر بخشی و کارآیی آن نیازمند بررسی های مختلفی اعم از کارآزمایی های بالینی یا سلامت سنجی است.
دکتر محمد بقایی
