کلمات کلیدی : شی باتر در کازمتیک, کره درخت شی, آفتاب سوختگی, محافظت از پوست, استئاریک اسید, اولئیک اسید, آلانتوئین, لینولئیک اسید, ضد قارچ, ضد التهاب, استرچ مارک .
شی باتر ( shea butter ) یا کره درخت شی، روغنی است که از هسته میوه درخت شی استخراج می شود. این درخت که نام اصلی آن یا Vitellaria paradoxa است، در ساوارنا، غرب آفریقا رشد می کند.
نام انگلیسی این درخت از نام بامبارای آن (Shii) گرفته شده است که به معنی “مقدس” است. این درخت حدود ۲ متر طول دارد و ۲۰۰ سال عمر می کند. این درخت تا ۲۰ سال میوه ای ندارد و بعد از ۲۰ سال میوه می دهد که از آن میوه، عصاره معجزه آسای شی باتر را تهیه می کنند. در گذشته میوه این درخت بصورت سنتی توسط زنان در آب جوشانده می شد و هم برای خوراکی و هم برای مصارف پوستی از آن استفاده می شد.
در صحرا های آفریقا، از این باتر برای محافظت از پوست در برابر آفتاب سوختگی و از دست ندادن رطوبت پوست در گرما و بادهای خشک آنجا استفاده می شد. این ماده همچنین در درمان بیماریهای پوستی و کاهش التهابات پوست بسیار مورد استفاده قرار می گرفت.
شی باتر ماده اولیه ایی سرشار از استئاریک اسید ، اولئیک اسید و ویتامین E است . این باتر به عنوان یک منبعی از روغن گیاهی حاوی ۴۰-۶۰ درصد اولئیک اسید ، ۵۰-۲۰ درصد استئاریک اسید ، ۲-۹ درصد پالمتیک اسید ؛ و حدود یک درصد لینولئیک اسید و مقدار کمی آراشیدیک اسید در کازمتیک کاربرد های فراوانی دارد.
بهترین شی باتر مورد استفاده در این صنعت حاصل پرس سرد است ، فرآیندی که به آن هیچ ماده شیمیایی یا پرزرواتیوی نیز اضافه نمی گردد.
شی باتر بافتی ویژه و مخصوص به خود را دارد و در دمای اتاق به هیچ عنوان مایع نمی گردد اما اگر این باتر را در بین دو انگشت دستمان بگیریم به راحتی نرم و مایع می شود و همین امر سبب سهولت در مصرف این باتر در استعمال موضعی است. عصاره شی باتر، غنی از ترکیبات با ارزشی است که شامل چربی های اشباع نشده غیرصابونی، اسیدهای چرب ضروری، فیتوسترولها، ویتامین E و D و آلانتوئین می باشد.
بر اساس مطالعه ایی که در مجله اولئو ساینس به چاپ رسید مشخص شده است که ، شی باتر در کازمتیک دارای اثرات ضد التهابی است و لذا می تواند به عنوان یک ماده ضد التهاب در فرآوره های کازمتیک بکار برود، تحقیقات همچنان نشان داده اند که شی باتر حاوی ماده ضد تومور مشخصی به نام سینامات استر است و لذا می توان انتظار بروز اثرات ضد سرطانی را از بکار گیری این باتر داشت.
شی باتر در کازمتیک همچنین دارای اثرات مرطوب کننده و امولینت فوق العاده ایی است و سبب آبرسانی و رفع خشکی پوست نیز می گردد.
شی باتر همچنین به باز سازی سلولی بافتهای پوست کمک نموده و سبب کاهش چین و چروک می گردد. در مطالعه ایی که در ژورنال The American Journal of Life Science به چاپ رسیده است مشخص شد بکار گیری شی باتر در فرآورده های کازمتیک می تواند تاثیر مثبتی بر کاهش آثار پیر پوستی داشته باشد. مطالعات دیگری نیز اثرات این باتر را در کاهش اثرات ناشی از بیش تابش آفتاب و همچنین افزایش و تحریک کلاژن سازی به اثبات رسانده است.
شی باتر در کازمتیک به خوبی موجب نرمی و از بین بردن ترک و مشکلات خشکی پوست ناشی از باد خشک ، سردی و گرمی هوا و آب سخت (پدیده هوازدگی) می گردد.
شی باتر همچنین به واسطه اثرات ترمیم کنندگی آن می تواند در فرآورده های ترک شکم و بدن نیز بکار برود و تحقیقات نشان داده است این باتر می تواند نقش موثری در کاهش اثرات استرچ مارک یا ترک شکم دوران بارداری و همچنین علائم سلولیت داشته باشد. بواسطه اثرات ضد قارچ و ضد التهاب شی باتر از این ماده در محصولات مراقبت از پای کودکان نیز استفاده می گردد.
اثرا ضد التهابی “شی باتر” بواسطه وجود ۲-۷ درصد ” استرهای بایو اکتیو تری ترپنی ” موجود در شی باتر است که به علاوه خواص پرولیفراسیونی در فیبروبلاست های پوستی نیز نشان می دهند.
۱۵ کاربرد شی باتر در محصولات مراقبت از پوست و مو
- رفع خشکی پوست
- التیام کهیرهای پوستی
- کمک به رفع پوسته پوسته شدن پوست پس از بیش تابش آفتاب
- کمک کاهش چروک و خطوط پیری
- بهبودی آفتاب سوختگی
- محصولات پس از اصلاح صورت
- ترمیم زخم های کوچک
- رفع ترک های پوستی همانند استرچ مارک و سلولین
- بهبودی ترک پاشنه پا
- رفع آسیب های ناشی از سرمای هوا
- بهبودی جای گزش حشرات
- درمان اگزما
- کمک به درمان انواع درماتیت همانند درماتیت تماسی و درماتیت سرشتی
- کمک به بهبودی آسیب های پوستی ناشی از گرمای هوا
- کمک به بهبودی ادراری سوختگی پای بچه
بر اساس تقسیم بندی های بین المللی ۵ نوع شی باتر در سطح مارکت وجود دارد که از نوع کاملا خالص و بدون دستکاری و تصفیه نشده تا نوع دستکاری و تصفیه شده و حاوی برخی از حلال های آلی طبقه بندی می گردند. شی باتر نوع A رنگی کره ایی متمایل به زرد داشته و از بوی طبیعی خاصی برخوردار است و شی باتر دستکاری شده نیز رنگی کاملا سفید دارد و بوی چندانی از آن به مشام نمی رسد.
دکتر محمد بقایی
