کلمات کلیدی: ضد آفتاب ژنتیکی, لایه دی ان ای, شیمی کلیک, پیر پوستی زودرس, جذب اشعه ماوراء بنفش, آسیب DNA, فیلتر جدید ضد آفتاب, فرمولاسیون محصولات کازمتیک .
در سال ١٣٩٢ شمسی خبر موفقیت آمیز و جذابی از یک پژوهش در جراید انتشار یافت که حاکی از آن بود که محقق ایرانی دانشگاه ساوث‌همپتون با کمک گرفتن از سبک نوینی از علم شیمی به نام شیمی کلیک موفق به ساخت DNA با اتصالات مصنوعی شده‌است که می‌تواند عملکرد خود را در میان سلول‌های انسانی حفظ کند.
براساس گزارش ساینس‌دیلی، این مطالعه میان‌رشته‌ای که به رهبری علی توسلی، محقق بیولوژی شیمی در دانشگاه ساوث‌همپتون انجام گرفته، برای اولین بار نشان می‌دهد که شیمی کلیک توانایی ایجاد DNA مصنوعی که در بدن انسان کارایی خواهد داشت را دارد. این علم نوعی از شیمی است که به منظور شبیه‌سازی طبیعت طراحی شده و می‌تواند مواد طبیعی را به واسطه اتصال واحد‌های کوچک به یکدیگر با سرعت و دقت بالا شبیه‌سازی کند.
این موفقیت می‌تواند مسیر ابداع شیوه‌های جدید برای ترکیب‌های ژنتیکی را برای تولید محصولاتی همچون ضد آفتاب ژنتیکی هموار سازد.
آفتاب و آسیب DNA
محافظت در برابر آفتاب به دلایل مختلف از جمله پیشگیری از بروز سرطانهای پوستی همانند ملانوما و همچنین جلوگیری از ایجاد پیر پوستی زودرس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از بین اشعه های خورشیدی در دسترس بر روی سطح زمین اشعه های UVA و UVB بواسطه اثرات ویژه شان بر سطح و داخل پوست در کانون توجه متخصصین کازمتیک و درماتولوژی قرار دارند.
بر اساس گفته های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری های امریکا و دیگر توصیه های علمی می دانیم تابش اشعه های یو وی می توانند فقط در طول ١۵ دقیقه در صورت عدم وجود لایه ایی از ضد آفتاب بر روی پوستمان سبب آسیب آن گردند. انرژی UVA نور آفتاب ، به DNA و توالی موجود در آن آسیب می زند ، سبب بروز سرطان ، پیر پوستی زودرس و وابسته به تابش نور آفتاب ، لک ،چروک و افتادگی پوست می شود.
استفاده از DNA اسپرم ماهی سالمون به عنوان لایه محافظ در برابر آفتاب
اخیرا در سال ٢٠١٧ دکتر Guy German از محققین برجسته دانشگاه بینگهامپتون و همکارانش در تحقیقاتی به معرفی یک لایه فیلم مانند نازک ساخته شده از DNA با قابلیت جذب اشعه ماوراء بنفش و به طبع آن ایجاد محافظت از پوست در برابر این انرژی های خطرناک پرداختند و نتایج تحقیقاتشان را در nature به چاپ رسانده اند.
همانگونه که می دانیم تحقیقات متعددی نشان داده است ، اشعه ماوراء بنفش می تواند سبب آسیب محسوس و معنی دار DNA گردد و حاصل این آسیب نیز می تواند بروز سرطان و پیر پوستی زودرس با تظاهراتی همچون چروک و لک باشد. بر اساس الگوی جدید ارائه شده دکتر German و همکارانش تئوری بکار گیری لایه ایی از DNA مصنوعی که آسیبهای وارده از آفتاب را تحمل نموده و به صورت لایه ایی در سطح پوست به عنوان یک فیلتر ضد آفتاب عمل می نماید را ارئه دادند و بر اساس این تئوری اقدام به انجام مطالعه ارزشمندی در راستای ساخت ضد آفتاب ژنتیکی نموده اند.
دکتر German می گوید “ ما تصمیم گرفتیم با ایحاد لایه ایی از DNA در خارج از پوست جلوی آسیب DNA اصلی و داخل پوست را بگیریم”.
DNA بکار رفته توسط دکتر German از اسپرم ماهی سالمون استخراج شده بود. لایه DNA ایجادی با خشک نمودن DNA از یک محلول آب دوست ایجاد گردید. پس از خشک نمودن DNA لایه نازکی از شبکه کریستالها در زیر میکروسکوپ نمایان شد.
این لایه نازک و شفاف نیز بود. وقتی این لایه تحت تابش یو وی توسط یک لامپ تولید اشعه ماوراء بنفش قرار گرفت مشخص شد لایه نازک DNA قابلیت جذب بالایی دارد و این توانایی در طول مدت تابش افزایش می یابد که این می تواند به این معنی باشد هر چه لایه DNA مدت زمان بیشتری در معرض تابش اشعه یو وی بماند جذب بیشتری را انجام می دهد.
البته یافته های پیشین اثبات نموده اند که لایه نازک DNA دارای ماهیتی هیگروسکوپیک (جاذب رطوبت) است یعنی توان جذب و نگهداری رطوبت را در خود دارا می باشد. حال شاید بتوان این چنین نتیجه گرفت که بکار گیری لایه نازکی از DNA بر روی پوست انسان می تواند به مدت بیشتری رطوبت را بر روی آن نگهدارد.
البته مطمئنا تحقیقات آینده جلوه های دیگری از منافع یا مضرات استفاده از این لایه DNA را نمایان خواهد نمود. اما تئوری دیگری در این باره توسط محققین مطرح شده است و آنهم امکان استفاده از یک لایه پوششی از DNA بر روی زخم در جهت تسریع در بهبود آن است زیرا این لایه می تواند زخم را از آسیب اشعه ماوراء بنفش مصون بدارد و رطوبت لازم را نیز تامین کند .
آینده ی ضد آفتاب های پیشرفته
حال با توجه به تحقیقات صورت گرفته در زمینه ایجاد DNA مصنوعی از طریق شیمی کلیکی که توسط پروفسور علی توسلی و همکارانش در دانشگاه ساوث‌همپتون صورت گرفته است و به صورت فزاینده ایی نیز در حال توسعه و تکمیل می باشد و آنچه توسط دکتر German و همکارانش ارائه شد به نظر شاید بتوان شاهد ورود انواع محصولاتی حاوی لایه نازکی از DNA مصنوعی یا مشتق شده از نمونه های مختلف گیاهی یا جانوری به عنوان فیلتر های جدید ضد آفتاب ، مرطوب کننده ، ترمیم کننده زخم … در فرمولاسیون محصولات کازمتیک بود.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
