کلمات کلیدی: ورزش صورت, پیر پوستی در صورت, سارکوپنیا, فیبرهای کلاژن, اصلی ترین کلاژن های پوستى, سالخوردگى, عضلات صورت, تزریق بوتاکس, لیفت صورت .
مطالعات متعددی بیانگر این واقعیت مهم هستند که تا سن ٨٠ سالگى حدود ٢٠ درصد کل حجم عضلات بدن در هر شخصی کاهش مى یابد. این مقوله را مى توان در مجموع با تخریبِ رخ داده در حجم و وزن عضلات ، قدرت و عملکرد فیزیکی آنها که مجموعا تحت عنوان سارکوپنیا شناخته مى شود مورد بررسی قرار داد.
کم‌ماهیچگی یا سارکوپنیا را از دست رفتن و زوال توده ماهیچه‌های اسکلتی بدن به دلیل پیری تعریف مى نمایند.
گفته مى شود پس از سن ۲۵ سالگی هر سال نیم درصد تا یک درصد از توده عضلانی از دست می رود و معمولاً بعد از سن ۴۰ سالگی در هر دهه ۵ درصد از حجم ماهیچه‌ها تحلیل می‌روند و بعد از سن ۶۰ سالگی ۶۵ درصد مردان و ۳۰ درصد زنان به سارکوپنیا ی متوسط تا شدید مبتلا می‌شوند.
کاهش عضلات مى تواند به صورت اختصاصی در سایت خاصی باشد تحقیقات و مقالات مى گویند که تفاوت فاحشی در وضعیت عضلات نواحی قدامی ران و شکمی و خلفی ران و پشت در مردان و زنان سالمند و همتایان جوان شان وجود دارد.
این پدیده را به علاوه مى توان بخوبی در وضعیت عضلات صورت نیز مشاهده نمود که نسبت به سایر نقاط بدن با افزایش سن تحت تاثیر بیشتری قرار مى گیرند.
سالخوردگى ممکن است بخش های دیگری از بافت نرم را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. مى دانیم با افزایش سن میزان شیوع چاقی به صورت عمومى افزایش مى یابد و در نتیجه شاهد تغییر هم در سایز سلول های چربی و هم تعدادشان هستیم.
کلاژن نیز از این تغییرات مصون نمى ماند و در افراد سالخورده شاهد فیبرهای کلاژن کوچکتری نسبت به افراد جوان هستیم. همچنین در افراد مسن می بینیم نسبت کلاژن تیپ ٣ به کلاژن تیپ ١ نیز تغییر مى نماید، مى دانیم این دو نوع کلاژن از اصلی ترین کلاژن های پوستى هستند. بنابراین مراقبت از پوست افراد مسن بسیار حائز اهمیت است.
بافت نرم صورت از یکسری لایه های متفاوت از جمله پوست ، بافت ادیپوز ساب کوتانوس، (superficial musculoaponeurotic system (SMAS، بافت ادیپوز عمقی ، فاسیای عمقی یا پریوستئوم است. بخوبی مى دانیم افتادگى و چروک در صورت افراد مسن رخ مى دهد.
از این رو پیش بینى مى شود سالخوردگى بر بافت نرم صورت تاثیر گذار باشد و ضخامت این بافت که فی مابین پوست و استخوان قرار گرفته است بر اساس آنچه در بالا ذکر شد با سالخوردگى در خانمها و آقایان تحت تاثیر قرار مى گیرد.
جالب اینجاست که الاستیسته پوست در ارتباط مستقیم با سالخوردگى کاهش مى یابد. همانگونه که همزمان شدت افتادگى پوست نیز با افزایش روبرو است. اما شواهد محدودی در رابطه با تاثیرات عوامل مرتبط با پیری بر سایز عضلات صورت وجود دارد. حالات چهره متاثر از حرکات عضلات صورت است. پژوهشگران مى گویند تغییراتی در حرکات عضلات صورت موجب ایجاد یک شکاف و خطی در زیر سطح پوست شده که سبب بروز چروک های ریز مى شود.
آیا واقعا ورزش صورت به بهبود چروک و افتادگی پوست کمک میکند؟
مطالعات متعددی تاکید نموده اند انجام ورزش های کوتاه مدت عضلات صورت به بهبودی چروک ها و کاهش افتادگى پوست صورت افراد میانسال و سالخورده کمک مى نماید. هر چند هنوز دلیلی اصلی این بهبودی مشخص نیست و شاید دقیقا نتوان گفت که ، این تغییرات ایجاد شده وابسته به سن در بافت نرم صورت در افراد میانسال و سالخورده است که با انجام ورزش هایی عضلات صورت بهبود می یابد.
حقیقت این است که بسیاری از چین و چروک های صورت ما ناشی از فعالیت بیش از حد عضلات است. “ خطوط خنده ، خطوط پنجه کلاغی و چروکهای پیشانی همگی در اثر استفاده از عضلات صورت به وجود می آیند این ایده که تقویت عضلات صورت همزمان با پیشگیری از سارکوپنیا در صورت از چروک پوست جلوگیری می کند ، مقداری دور از ذهن است.
برای مثال تزریق بوتاکس با فریز کردن عضلات از ایجاد چین و چروک جلوگیری می کند، که در نهایت منجر به آتروفی می شود. البته این نکته حائز اهمیت است که عموما بیماران مبتلا به فلج جزئی در بخش هایی از صورت معمولاً در جایی که فلج هستند یا تزریق بوتاکس انجام داده اند، پوستی نرم تر و چروکیده تر دارند. از این رو لازم است در این دوران پوست توسط محصولات موضعی ضد پیر پوستی ترمیم گردد.
مى دانیم در حال حاضر روشهای متعددی برای اصلاح ظواهر پیر پوستی صورت وجود دارد که از جمله مى توان به تزریق بوتاکس ، پیلینگ شیمیایی، فیلرهای پوستی ، جراحى های زیبایی ، لیزر درمانى ، لیفت صورت … اشاره نمود. اما این روزها توجه و علاقه فراوانی به بهبود و یا اصلاح ظواهر پیر پوستی یا ایجاد تاخیر در آن از طریق انجام ورزش صورت بوجود آماده است که شاید از دلایل این توجه بتوان به ارزان و غیر تهاجمى بودن آن اشاره نمود.
به هر حال هر چند هنوز شواهد کاملا اثبات گر اثر ماساژ و ورزش صورت بر بافت نرم این ناحیه از بدن به عنوان اصلی ترین بخش تاثیر گذار بر وضعیت پوست و چهره انسان نیست.
اما ورزش صورت یا ماساژهای صورت تغییرات مناسبی در ظاهر افراد ایجاد نموده اند و اگر به درستی و بدون آسیب به میزان چربی موجود صورت که به فتوژنیک بودن چهره کمک میکند، انجام پذیرند هم مى توانند احساس فرح بخش و آرام بخشی ایجاد نمایند و هم موجبات اصلاح ظواهر پیر پوستی در صورت افراد باشد یا آنها را به تاخیر بیاندازند.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
