کلمات کلیدی : فرآورده های کازمتیک ، ویتامین ب کمپلکس ، سلامت پوست ، نوتری کازمتیکس ، تیامین هایدروکلراید ، افزایش رطوبت پوست ، کاهش التهاب ، بازسازی سلولی ، اپیتلیزاسیون ، نیاسین ، نیکوتینیک اسید ، بیوتین ، اسید پانتوتنیک ، پیریدوکسین .
ویتامین ها مصرف نسبتا گسترده ایی در فرآورده های کازمتیک، محصولات مراقبت از پوست و مو ، دارند ، هر چند بکار گیری کلمه ویتامین در کازمتیک از موارد مورد مجادله و بحث بر انگیز در بین متخصصین کازمتیک است.
بسیاری عقیده دارند به علت القای ذهنی برای مصرف کننده مبنی بر دارو یا شبه دارو بودن محصولات حاوی ویتامین ها، محصولات کازمتیک مجاز به بکارگیری عبارت ویتامین در این صنعت نیستند و بهتر است از اسامی علمی یا نام INCI آن استفاده نمایند.
در حال حاضر وحدت رویه ایی جهانی در این باب وجود ندارد و استفاده از نام ویتامین کماکان جاری است.
البته وقتی به محصولات کازمتیک از منظر عمومی آن یعنی ترکیبات مورد استفاده برای مراقبت و زیبایی از پوست و مو می نگریم ، که در آن هم محصولات غذایی، هم مکمل تحت نام نوتری کازمتیکس می گنجد و هم محصولات استعمال موضعی کازمتیکس، مطمئناً بکار گیری اصطلاح ویتامین در این شاخه جامع و پویای علمی بلامانع است.
از بین ویتامین های موجود، در نوشتار زیر ، نگاهی گذرا به ویتامین های گروه ب یا همان ب کمپلکس داشته و اشاره ایی به نقش آنها در کازمتیک خواهیم داشت. ویتامینها سبب تسهیل دگرگشت (سوخت و ساز بدن)، اسیدهای آمینه، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها می‌شوند و رشد و نمو و ترمیم سلولهای بدن را میسر می‌سازند.
ویتامین‌های گروه ب نیز به طور کلی در چرخه متابولیسم سلولی نقش دارند لذا موجب افزایش متابولیسم بدن شده و رشد و تقسیم سلول‌ها را افزایش می‌دهند. این ویتامینها در عملکرد درست دستگاه ایمنی و عصبی نقش دارند؛ و برای سلامت پوست و ماهیچه‌ها ضروری هستند.
✔️ ویتامین ب١ – Thiamine
ویتامین ب ١ یا Thiamine محلول در آب است و در برنج قهوه‌ای، تخمه آفتاب گردان، نخود، جو، لوبیا، نان‌های سبوس دار، مغزها، لبنیات و گوشت قرمز و مخمر یافت می شود، این ویتامین در محلول های مایی بوسیله حرارت ، غیر فعال می گردد.
حاصل این تغییر در ساختار ویتامین ب١ به واسطه حرارت، ایجاد بویی شبیه بوی گوشت ،همانند آنچه در حین پخت و پز رخ می دهد، می نماید. این ویتامین به عنوان یک ترکیب کوآنزیمی در متابولیسم کربوهیدرات ، نقش مهمی را ایفاء می نماید.
کاربرد تیامین در کازمتیک به شکل ملح هیدروکلراید و معمولا همراه و در ترکیب با دیگر ویتامین های گروه ب ،vitamin B complex، در درمان های پوستی می باشد, کمبود این ویتامین در پوست منجر به افزایش تحریک پذیری آن به محرکهای فیزیکی خارجی شده و به علاوه میتواند سبب بروز ترک در پوست و لب گردد.
البته گزارشاتی مبنی بر کاهش این ویتامین در زمان خاکستری شدن پیش از موعد موی سر نیز وجود دارد. از تیامین هیدروکلراید به عنوان یک عامل ماسک کننده( پوشاننده بو) نیز استفاده می گردد.
✔️ ویتامین ب ۲ – Riboflavin
منبع طبیعی این ویتامین نیز مخمر، شیر ، جگر و دیگر اعضای درونی حیوانات شیر، بادام، پنیر، تخم مرغ، گندم، سبزیجات برگ سبز و غلات و سبزی شاهی …است. این ویتامین در بسیاری از واکنش های اکسیداسیون احیاء دخالت دارد. ریبوفلاوین به عنوان نوعی رنگ E 101 در صنعت غذا و کازمتیک بکار می رود.
✔️ ویتامین ب ۳ – Niacin
نیاسین معمولا به دو فرم نیکوتینیک اسید (nicotinic acid) و نیکوتینآمید (nicotinic acid) وجود دارد. این ویتامین در ساختمان مولکولی کوآنزیم نیکوتین آمید آدنین دی‌نوکلئوتید (NAD) و نیکوتین آمید آدنین دی‌نوکلئوتید فسفات (NADP) شرکت دارد.
بر روی دهیدروژناز نقش داشته و در محصولات غذایی فرآوری نشده همانند گوشت و غلات سبوس گندم، جگر، ماهی تن، بوقلمون، مرغ، گوشت، تخم مرغ، ماهی سالمون (آزاد)، جو، پنیر، میوه خشک و برنج قهوه‌ای و مخمر آبجو وجود دارد.
نیاسین در واکنش های بیوشیمیایی ردوکس redox نقش دارد. در محصولات کازمتیک نیاسینامید به دلیل حلالیت بهتر آن در آب به منظور ریکاوری پوست بکار می رود.
✔️ویتامین ب ۵ Pantothenic acid ꟷ
نام این ویتامین از کلمه یونانی پانتوتن، به یونانی παντόθεν به معنای از همه جا ریشه می‌گیرد. علت این نام‌گذاری این است که مقدار کمی از این ویتامین در تقریباً همه غذاها یافت می‌شود.
این ویتامین محلول در آب است و در ترکیب با سیستیمین و ATP ، کوآنزیم A را به وجود می‌آورد. تبدیل اسید پانتوتنیک (ویتامین ب۵) به فسفوپنتتین توسط آنزیم پنتوتنات کیناز اولین مرحله در تولید کوآنزیم A در جانداران است.
به هر حال به عنوان بخشی از ترکیب کوآنزیم A این ماده در شیر ، جگر و قلوه، گوشت، مرغ، آجیل، سبوس گندم، تخم مرغ، جو، لوبیا، نان گندم و سبزیجات برگ سبزت وجود دارد.
در کازمتیک گاهی اوقات از این ماده به فرم ملح Calcium Pantothenate استفاده می گردد، اما در اغلب موارد فرم با جذب مناسب و راحت تر آن پرو ویتامین ب۵ یا دی-پنتنول (D-Panthenol) ترجیح داده می شود. فرم دی پنتنول در داخل پوست به پانتوتنیک اسید اکسیده می گردد.
دی-پنتنول در کازمتیک دارای کاربردهای متعددی است از جمله به عنوان عامل تقویت و افزایش رطوبت پوست، کاهش التهاب، بازسازی سلولی و اپیتلیزاسیون پس از ایجاد جراحت در پوست وکاهش خارش و مراقبت از مو کاربرد دارد.
✔️ویتامین ب ۶ – Pyridoxine
پیریدوکسین در فرم اصلی و original خود ترکیبی الکلی است. Pyridoxal با عملکرد آلدئیدی و pyridoxamine با یک گروه آمینومتیل نیز از مشتقات ب ۶ تلقی می شوند.
این سه ترکیب دارای فعالیت و عملکرد ویتامینی مشابهی بوده و قابلیت تبدیل به یکدیگر را نیز دارند. عصاره مخمر، سبوس گندم، جو، ساردین، مرغ، گوشت، برنج قهوه‌ای، کلم، میوه خشک و تخم مرغ. از منابع طبیعی این ویتامین بشمار می روند.
پیریدوکسال فسفات کوآنزیمی از آنزیم های متعدد متابولیسم اسید آمینه است. این کوآنزیم ، عمل انتقال عامل آمین (ترانس آمیناز) از یک اسید آمینه بر روی یک اسید آلفاستونیک را بر عهده دارد.
این کوآنزیم، کوآنیزم آنزیمهای دکربوکسیلاز اسیدهای آمینه نیز هست. این کوآنزیم ، نقش مهمی در متالیزوم اسیدهای آمینه و پروتئینها به عهده دارد. کمبود ویتامین ب۶ سبب بروز اشکال متعددی از درماتیت می گردد.
فرم متداول مورد استفاده ویتامین ب ۶ در کازمتیک پیریدوکسین است که بیشتر در فرآورده های مراقبت از پوست استفاده می گردد.
✔️ویتامین ب۷ – Biotin
بیوتین دارای ساختمانی دو حلقه ایی جالبی است ،که حاوی یک گروه اوره در میان بقیه گروه هاست. بکارگیری عبارت ویتامین H برای این ماده نشان دهنده اثر بخشی آن بر روی پوست است . کوآنزیم R ، ویتامین B7 و فاکتور W از دیگر نام های این ویتامین است.
بیوتین به میزان کمی در برخی از مواد غذایی بافت می گردد، و بیشترین مقدار آن را می توان در مخمر یافت. این ویتامین ماده ایی کلیدی برای آنزیم های دخیل در متابولیسم اسید آمینه و اسیدهای چرب است.
کمبود این ماده موجب بروز اختلالاتی در رشد مو ، ناخن و روند سلول سازی پوست می گردد. در انواع درماتیت از جمله سبورئیک درماتایتیس کودکان و ریزش مو نیز شاهد کمبود بیوتین هستیم.
✔️ ویتامین ب۹ – Folic Acid
ترکیب زرد رنگی که سرشار از نیتروژن است ،غذاهایی که شامل میزان چشمگیری از اسید فولیک هستند شامل؛ جگر، عدس، سبوس برنج، مخمر آبجو، آرد سویا، نخود چشم سیاه، لوبیای مرمری، لوبیا قرمز، بادام زمینی، اسفناج، برگ شلغم و … می باشند.
فولیک اسید نقش موثری در متابولیسم C1 برای مثال ، متابولیسم متیل متیلن یا فورمیل گروپ که در شکل گیری تتراهیدروفولیک اسید موثر است دارد.
فولیک اسید در سنتز ب١٢ دی ان ای نقش دارد ، فولیک اسید به خودی خود غیر فعال است و تنها با تبدیل به کوآنزیم ب١٢ می تواند فعال گردد.
استفاده از این ماده در کازمتیک و skin care هنوز در حال بررسی است و به نظر می رسد این ماده توان اتصال به نیتروژن اکساید را داشته باشد.
در سال ٢٠١١ بر اساس مقاله ایی که حاصل تحقیق دکتر Fischer و همکارنش بود و در J Cosmet Dermatol به چاپ رسید پیشنهاد گردید، فولیک اسید می تواند به صورت موضعی سبب افزایش firming پوست از طریق بهبود متابولیسم کلاژن و افزایش دانسیته کلاژن گردد.
