کلمات کلیدی : اشعه ماوراء بنفش, لامپ های ضد عفونی کننده, سرطان زا, UV-C, کمیته علمی ارزیابی خطرات موجود و در حال ظهور تهدید کننده سلامت و محیط زیست اروپا, بروز مشکلات پوستی, آسیب DNA .
خورشید منبع تولید اشعه های ماوراء بنفش است ، این اشعه خود به سه دسته تقسیم می شود: UV-A,UV-B,UV-C . جو زمین از شدت ورود اشعه ها می کاهد . علاوه بر جو زمین عواملی چون گردوغبار ، آلودگی هوا و ابرها نیز از شدت ورود اشعه می کاهند.
اشعه ماوراء بنفش UV-C دارای محدوده طول موج ۲۸۰ تا ۱۰۰ نانومتر است. اکثر مردم از خطرات UV-A و UV-B ناشی از تابش آفتاب آگاهند. UV-C دارای کوتاه ترین طول موج در بین اشعه های ماوراء بنفش است و قبل از رسیدن به سطح زمین تقریبا به طور کامل توسط جو بلاک می شود مگر اینکه مشکلی در لایه اوزون وجود داشته باشد و این اشعه بتواند از این لایه عبور نماید.
چندین دهه است که از اشعه UV-C تولید شده به صورت مصنوعی به عنوان یک عامل میکروب کش و ضد عفونی کننده استفاده می گردد.
این اشعه می تواند میکروارگانیسم هایی مانند باکتری، ویروس ها، قارچ و کپک را از بین ببرد و یا آن ها را غیرفعال کند و دیگر نیازی به استفاده از مواد شیمیایی همانند کلر نباشد. این نوع ضد عفونی بسیار ارزان تر و آسان تر از روشهای دیگر ضد عفونی است.
با توجه به این مزایا، UV-C برای طیف وسیعی از کاربردها، از جمله برای ضد عفونی سیستم های هوا، تاسیسات تصفیه فاضلاب و سیستم های تهویه مطبوع استفاده می شود. همچنین در فرایندهای صنعتی و مواد غذایی و در بیمارستان ها برای استریل کردن وسایل ، سطوح کار و هوا استفاده می شود.
هر چند استفاده از این اشعه در شرایط بدون حضور انسان و ایزوله صورت می پذیرد اما در حال حاضر احتمال در معرض قرار گرفتن افراد به میزان بالایی وجود دارد . لذا توجه متخصصان به سلامت استفاده از این روش جلب شده است.
“” بر اساس نظرعلمی ارائه شده توسط یکی از ارگانهای رسمی اتحادیه اروپا در باب ؛ ارزیابی خطرات تهدید کننده سلامت مرتبط با اشعه UV-C حاصل از لامپ های روشنایی اعلام شده است که :
برای نتیجه گیری به تحقیقات بیشتری نیازاست. “”
(Scientific Committee on Health, Environmental and Emerging Risks) (SCHEER) یا همان کمیته علمی ارزیابی خطرات موجود و در حال ظهور تهدید کننده سلامت و محیط زیست اروپا در تاریخ ۱۶/۰۲/۲۰۱۷ تأیید می کند که قرار گرفتن در معرض نور لامپ های UV-C می تواند موجب بروز مشکلات پوستی و چشم گردد ، اما برای اثبات اینکه آیا با در معرض قرار گرفتن به مدت زمان طولانی آیا خطر بروز سرطان وجود دارد یا خیر نیازمند اطلاعات بیشتر و زمان یبیشتری است اطلاعات بیشتر در مورد در معرض قرار گرفتن در معرض طولانی مدت برای تعیین اینکه آیا می تواند باعث سرطان شود، مورد نیاز است.
این کمیته اعلام داشته است ، برای اعلام نظر نهایی در باب “اثرات بیولوژیکی پرتوهای UV-C ناشی از لامپ های مورد نظر و ارتباط آن با سلامتی ، بر روی ارزیابی خطرات ناشی از اشعه UV-C لامپ فوق تمرکز نموده است.
برخی از نتایج کلیدی که تا کنون بدست آمده است عبارتند از:
۱- تا کنون مطالعات کمی در مورد اثرات این لامپ ها در شرایط در معرض قرار گرفتن کوتاه مدت و معمولی صورت گرفته است و کمیته برای اعلام نظر نیازمند داده های عمومی بیشتری بخصوص در مورد افرادی است که در محیط های فوق اشتغال بکار دارند.
۲- بر اساس گزارشات موجود مشخص شده است که اگر فرد در معرض تصادفی و با سطوح بالای اشعه ماوراء بنفش ساطع شده از لامپ های UV-C گردد ممکن است دچار مشکلات چشمی و پوستی گردد. با این حال داده های کافی برای اعلام اینکه چه سطحی از تابش می تواند موجب بروز چنین آسیب هایی گردد وجود ندارد.
به عنوان آسیب DNA ناشی از اشعه UV-C نسبت به اشعه UV-B، آن را به عنوان سرطان زایی انسان شناخته می شود. با این حال، داده های کافی برای تعیین اینکه آیا این مورد برای قرار گرفتن در معرض UV-C لامپ به تنهایی وجود دارد.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
