کلمات کلیدی : رسپتور TRPV1, سوماتوسنسوری, محرک های پوست, انتقال درد, پوست حساس, واکنشهای حساسیتی, التهاب زایی, سرخی پوست, آنتاگونیست .
درد تحریکی از ناسیسپتور در سیستم عصبی محیطی یا آسیب یا خرابی سیستم عصبی مرکزی یا پیرامونی می‌باشد. معمولاً پوست و اعصاب جاسازی‌شده در آن را مسئول اصلیِ حس لامسه می‌دانیم، اما سیستمی تحت نام “سیستم سوماتوسنسوری” (Somatosensory) وجود دارد که طیف گسترده‌ای از حواس انسان را شامل می‌شود ، مانند حس لامسه، مکانیسم درک محرکهای پوست، توانایی حس جهت و موقعیت بدن و حس درد که جملگی نشان دهنده توانایی بدن برای تشخیص محرکهای مضر است.
احساس درد واکنشی است که بدن به “ناسیسپشن” (مراکز پاسخ‌دهنده به محرکات آزار دهنده و همچنین کد گذارهای عصبی ) می‌فرستد. عامل درد هر چه که باشد (مکانیکی، شیمیایی و یا حرارتی)، سیستم ناسیسپشن ما را تحریک می‌کند تا از آن دوری کنیم.
قاعده اصلی این است که نورون‌های حسی که در سراسر بدن وجود دارند، دارای کانالهایی هستند که مستقیماً توسط دماهای سرد یا گرم تحریک می‌شود.” پس از پانزده سال مطالعه بر روی موش‌ها، دانشمندان توانستند اثبات کنند که این کانال‌ها (پروتئین‌های موجود در دیواره سلول‌های عصبی)، در حس کردن دما نقش مستقیم دارند.
TRPV1 چیست؟
کانالهایی تحت نام TRP یا transient receptor potential که نقش مهمی را در انتقال درد ناشی از محرکهای محیطی ایفا می نماید. مهمترین و اولین عضو خانواده کانال TRP رسپتور TRPV1 است که در سال ١٩٩٧ شناسایی گردید.
TRPV1 به گرمای شدید واکنش نشان می‌دهد. معمولاً رسپتور TRPV1 در دمای ۴۲ درجه سلسیوس به بالا تحریک می‌شود که هم برای انسان و هم برای موش‌ها، به طرز دردناکی داغ است. زمانی که پوست با این سطح از دما تماس پیدا می‌کند، این کانال فعال می‌شود که کل عصب را بیدار می‌کند و سیگنالی با یک پیام ساده به مغز مخابره می‌شود.
رسپتور TRPV1 گیرنده ای است که در پوست، اعصاب و مفصل ها وجود دارد. همانگونه که گفته شد این گیرنده به دماهای بسیار بالا و سایر محرک های درد واکنش می دهد.
نقش رسپتور TRPV1 در پوست
فاکتورهای محیطی فراوانی وجود دارند که می توانند سبب بروز واکنشهای حساسیتی مختلفی در پوست انسان گردند. این واکنشهای حساسیتی می توانند از یک احساس نارضایتی تا بروز علائم مشهود و حاد التهابی و سرخی پوست را شامل شوند.
پوست حساس نیز به پوستی اطلاق می گردد که به محرکهای عمومی از جمله باد ، حرارت ، البسه، نور خورشید و آلودگی هوا واکنش نشان داده و تحریک می گردد. در نتیجه این واکنش ها معمولا پوست سفت شده ، خارش دار است و حتی احساس سوزش می نماید.
این رسپتور به عوامل التهاب زایی همچون حرارت ، اسیدها و مواد شیمیایی خاص از طریق باز نمودن کانال ترانس ممبران پاسخ داده و سبب انتقال یونها به داخل سلول می گردد. این پاسخ سبب فعال سازی مسیرهای پیام رسانی در سلول ها می گردد که نهایتا سبب حس خارش و درد می گردد.
رسپتور TRPV1 در سلول های حسی عصبی به وفور یافت می شود. اما این رسپتورها همچنین در کراتینوسیت های اپیدرمیس ، سلول هایی که اولین تماس را معمولا با محرکهای بیرونی برقرار می نمایند ، نیز بیان می شوند و در نتیجه سیگنالهای درد به سرعت به سلول های عصبی لایه های زیرین انتقال می یابد.
معمولا افزایش پاسخ عصبی به محرکهای آسیب رسان محیطی منتج از بیش فعالی رسپتور TRPV1 می باشد. این عمل معمولا همراه با کاهش آستانه فعال سازی (تحریک پذیری) TRPV1 و افزایش سطح بیان TRPV1 در پوست حساس همراه است.
نقش TRPV1 کازمتولوژی
TRPV1 همچنین دو فرآیند پیر پوستی نیز نقش ایفا می نماید، در پوستهای متاثر از تابش نور آفتاب و دچار فتوایجینگ photoaging اغلب شاهد بیان بیش از حد معمول TRPV1 هستیم اتفاقی که معمولا با حرارت و تابش اشعه مادون قرمز نیز رخ می دهد و سبب ایجاد بی نظمی در سیستم آنزیمی مسئول در تخریب کلاژن شده و در نتیجه سبب بروز پیر پوستی زودرس می گردد.
لذا بکار گیری عاملی که بتواند موجب کاهش فعالیت رسپتور TRPV1 گردد یعنی بتواند به عنوان آنتاگونیست این رسپتور عمل نماید یا به نحوی از فعالیت آن بکاهد می تواند در کمک به پوست حساس و افزایش مقاومت آنها نسبت به محرکهای محیطی موثر باشد.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
