آيا خوردن شكلات تلخ براي ايجاد محافظت از پوست در برابر تابش اشعه آفتاب مفيد است؟

کلمات کلیدی: خوردن شکلات تلخ, ايجاد محافظت از پوست, تابش اشعه آفتاب, کاکائو, شوکولیک, پلي فنل, فلاوانول, كتچين, آفتاب سوختگي, علوم كازمتيک, افزايش الاستيسيته پوست .

شكلات به عنوان فرآورده اي سرشار از آنتي اكسيدان مي تواند نقش مثبت و موثری در سلامت انسان داشته باشد. برخي از مطالعات نشان داده است كه شكلات ممكن است موجب محافظت از پوست در برابر آسيب هاي ناشي از تابش اشعه آفتاب يا همان انرژی هاي خورشيدی باشد ، امري كه هنوز مورد تاييد همه پژوهشگران نيست.

کاکائو بومی آمریکای جنوبی، آمریکای مرکزی و مکزیک است و حداقل به مدت سه هزار سال در این منطقه کشت می‌شده است. مدارک باستان‌شناسی حاکی از کشت و استفاده خوراکی از این ماده در هندوراس در حدود ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است. شکلات در قسمت آمریکای مرکزی، نوعی کالای لوکس محسوب می‌شد و از دانه‌های کاکائو هم به عنوان پول استفاده می‌کردند.

درگذشته شکلات بیشتر در نوشیدنی‌های شکلاتی کاربرد داشته‌است. در دنيا افراد زيادي وجود دارند كه عاشق شكلاتند و به آنها “شوکولیک ” گفته می‌شود. *

شواهد متعددي وجود دارد مبني بر اينكه استفاده از مقادير متوسطي از شكلات بخصوص شكلات تلخ مي تواند براي سلامت دستگاه گوارش ، پايين آوردن سطح كلسترول و سلامت مغز مفيد باشد. برخي از محققان نيز معتقدند شكلات در كاهش ابتلاي به بيماري هاي قلبي عروقي و سكته مغزي موثر است.

از جمله دكتر اردمن و همكارنش در تحقيقاتي كه در مجله معتبر Asia Pac J Clin Nutr. 2008 به چاپ رسانده اند سودمندي شكلات در بيماري هاي قلبي را تاكيد و تاييد نموده اند.

اعتقاد عمومي پژوهشگران بر اين است منافع سلامتي شكلات ناشي از تركيبات آنتي اكسيداني موجود درآن است.

همانگونه كه مي دانيم سنجشي تحت عنوان ORAC يا همان Oxygen Radical Absorbance Capacity وجود دارد ، سنجشي كه فعاليت آنتي اكسيداني محصولات غذايي را اندازه گيري مي نمايد.

هر چند به علت اينكه اين سنجش در محيط آزمايشگاهي است و شايد نتايج حاصله از آن دقيقا براي بدن قابل تعميم نباشد، اما بر اساس اين سنجش شكلات تلخ از ORAC بالايي نسبت به بسياري از مواد غذايي ديگر برخوردار است.

شكلات تلخ سرشار از تركيبات آنتي اكسيداني همانند پلي فنل ها ، فلاونول ها ، كتچين هاست اما سوال اين است ،آيا شكلات براي پوست مفيد است ؟ آيا خوردن شكلات مي تواند از پوست در برابر پيرپوستي، آفتاب سوختگي و حتي احتمالا بروز سرطان محافظت ايجاد نمايد؟

مي دانيم بيش تابش انرژي هاي خورشيدي موجود در نور آفتاب مي تواند سبب آفتاب سوختگي ، پير پوستي زودرس و حتي بروز سرطان گردد. اما سوال اينجاست ، آيا شكلات با دارا بودن مقادير بالايي از آنتي اكسيدان مي تواند محافظتي در برابر انرژهاي هاي ماوراء بنفش نور آفتاب و آسيب هاي ناشي از آنها باشد ؟

همانگونه كه گفته شد ، دانه هاي طبيعى و خالص كاكائو سرشار از فلاوانول ها، نوعي از آنتي اكسيدان ها است. اما شكلات در پروسه تبديلي خود از دانه های كاكائو به شكلات در دسترس و مورد علاقه بسياري از افراد،  مقادير زيادي از اين آنتي اكسيدان ها را از دست مي دهد.

البته اخيرا سازندگان شكلات ، تجهيزات و روشهاي جديدي را بكار گرفته اند تا بتوانند تا حد زيادي اين آنتي اكسيدانهاي طبيعي را در محصولات توليدي شان حفظ نمايند.

در مطالعه ايي كه توسط پروفسور Wilhelm Stahl و همكارانش از انستيتو بيوشيمي و مولكولار بيولوژي دانشگاه Heinrich Heine دوسلدورف آلمان صورت گرفته است مشخص شد مقادير بالاي آنتي اكسيدان موجود در شكلات مي تواند توان مقاومتي پوست را در برابر ايجاد آسيب هاي ناشي از اشعه ماوراء بنفش افزايش دهد.

در اين مطالعه ٢٤ نفر خانم نوشيدني شكلاتي حاوي ٢٧ ميلي گرم ( شكلات نرمال ، low flavanol ) يا ٣٢٩ ميلي گرم ( با ميزان آنتي اكسيدان بالا High flavanol ) فلاونول را هر صبح به مدت ١٢ هفته دريافت نمودند.

پروفسور Stahl دريافت كه، پوست شركت كنندگاني كه ميزان بالاي فلاونول را دريافت نمودند در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش با دوزهاي كنترل شده قرمز نشدند.*

در مطالعه ديگري كه توسط دكتر Stefanie Williams و همكارانش از گروه علوم كازمتيک در دانشگاه هنر لندن بر روي ٣٠ نفر شركت كننده صورت گرفت. داوطلبان ٢٠ گرم از شكلات با آنتي اكسيدان بالا يا استاندارد را هر روز براي ١٢ هفته مصرف نمودند.

شكلات با دوز بالاي آنتي اكسيدان حاوي ٦٠٠ ميلي گرم فلاوانول بود در حاليكه شكلات استاندارد تنها ٣٠ ميلي گرم از اين ماده را در خود داشت. در اين تحقيق نيز مشخص شد پوست افرادي كه شكلات با دوز آنتي اكسيدان بالا مصرف نمودند حساسيت كمتري به اشعه ماوراء بنفش نشان داده اند و آسيب كمتري ديده اند.

در مقابل در تحقيقي كه توسط دكتر Sylvie Dodin استاد دانشگاه Laval ايالت كبک كانادا و همكارانش صورت گرفت نتايج مشابهي بدست نيامد. در اين مطالعه كه در مجله معتبر: ‏Nutr J. 2014 Jun به چاپ رسيده است، دكتر Sylvie و همكارانش شكلات هايي با دوز آنتي اكسيدان مشابه با آنچه توسط دكتر Williams بكار برده شده بود را در تحقيقشان استفاده نمودند.

اما آنها علاوه بر خوراندن ٢٠ گرم شكلات روزانه كه در تحقيق قبلي مورد نظر بود به ٧٤ نفر خانم شركت كننده در تحقيق ١٠ ميلي گرم از اين شكلات را سه بار در روز به مدت ١٢ هفته نيز دادند.

اما بر خلاف نتايج حاصله در دو تحقيق قبلي هيچ محافظتي توسط شكلات براي پوست ايجاد نشد. اما دكتر Sylvie اعلام نموده نتايج حاكي از افزايش الاستيسيته پوست مصرف كنندگان شكلات با دوز بالاي آنتي اكسيداني است.

به هر حال براي تاييد يا رد اثرات محافظتي شكلات در برابر آسيب هاي ناشي از انرژی ماوراء بنفش نيازمند تحقيقات جامع دامنه دار و گسترده تري هستيم تا بتوان همگام با اثرات مثبت شكلات بر دستگاه گوارش ، قلب و مغز از اثرات مثبت آن بر سلامت پوست نيز سخن به ميان آورد.

^*Minimal erythema dose (MED)

✍️ دکتر محمد بقایی