مینرال ها از جمله زینک ، مس و سلنیوم نقش مهمی در حفظ سلامت پوست انسان بر عهده دارند. این امر موجب شده تا مکمل های زینک و مکمل سلنیوم مورد توجه مصرف کنندگان قرار گرفته و شرکت های بزرگ تولید کننده تمرکز ویژه ای بر روی آن دارند. در اینجا به تشریح عملکردی این عناصر در پوست انسان خواهیم پرداخت.
زینک یک کوفاکتور اساسی برای متالوآنزیم های متعددی است و عملکرد اصلی آن محافظت از پوست در برابر آسیب های ناشی از تابش نور آفتاب توسط جذب اشعه ماوراء بنفش و محدود سازی نفوذ این اشعه بداخل پوست می باشد. زینک ماده ای اساسی برای بیش از ٣٠٠ متالوآنزیم و بیش از ٢٠٠٠ فاکتور رونویسی است که در تنظیم متابولیسم چربی، پروتئین و اسیدهای نوکلئیک و رونویسی ژنی نقش دارند. زینک از جمله در متالوآنزیم هایی همانند ، ماتریکس متالوپروتئینازها MMPs، سوپراکساید دیسموتاز SOD، آلکالین فسفاتاز و RNA/DNA پلیمرازها وجود دارد.
در یک فرد بالغ و با وزن حدود ٧٠ کیلوگرم میزان کل زینک موجود در بدن او حدود ١.۴ الی ٢.٣ گرم می باشد ، و از این میزان حدود ۶ درصد آن را میتوان در پوست یافت. درمان و استفاده همزمان از زینک و ویتامین سی موجب بروز اثرات آنتی میکروبیال شده و لذا مصرف همزمان این دو ماده می تواند در بهبود آکنه موثر باشد.
اما کمبود زینک در بیماران مبتلا به اپی درمولیزیز بوولوسای نیز در سال ١٩٨٩ توسط Fine و همکارانش گزارش شده است. همچنین شاهد گزارشی توسط Ewing در سال ١٩٩١ میلادی مبنی بر کاهش معنی دار سطح زینک در بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک هستیم ، هر چند باید اذعان نمود ، دریافت مکمل زینک به تنهایی نتایج کلینیکی محسوسی در بهبود بیماری نداشته است.
همانند زینک ، ویتامین سی و ایی ، مس نیز به عنوان یک آنتی اکسیدان موجب محافظت از پوست در برابر آسیب های ناشی از تابش اشعه ماوراء بنفش یا افزایش میزان رادیکالهای آزاد حاصل شده از نور UV میگردد. مس یکی از ٩ ماده مینرال شناخته شده لازم برای سلامت انسان است که در پروسه های طبیعی فیزیولوژیک بدن انسان از جمله پوست نقش آفرینی میکند. میزان این ماده نیز در یک فرد بالغ ٧٠ کیلوگرمی معادل ١١٠ میلی گرم است که ١۵ درصد آن در پوست یافت میشود.
مس در پوست موجب تحریک تمایز فیبروبلاست های درمال ، بلوغ کلاژن های تیپ١ ،٢ و ۵ ، و ساخت ترکیبات فیبرهای الاستینی همانند الاستین و فیبرلین ها در فیبروبلاست می گردد. مس همچنین به عنوان یک کوفاکتور superoxide dismutase آنزیم آنتی اکسیدان موجود در پوست و دارای عملکردی مهم در ایجاد محافظت در برابر رادیکال های آزاد عمل میکند. مس موجب مهار اثرات اکسیداتیو سلولی همانند آسیب های غشایی و پراکسیداسیون لیپیدی می گردد.
البته می دانیم که این ماده مینرال نقشی اساسی در سنتز ملانین ایفا نموده و در رنگ پذیری و رنگ سازی پوست و مو نقشی اساسی دارد. بر اساس مشاهدات و گزارشات Menkes مشخص شده است در افراد مبتلا به steely-hair syndrome که نوعی بیماری حاد مولتی سیستمیک است و موهای سفید و نقره ای در بیماران مشاهده میشود نیز شاهد کمبود مس و از طرف دیگر نقص در متابولیسم این ماده هستیم. مس به علاوه نقش مهمی در ترمیم زخم ایفا مینماید و این عمل را با پروموت نمودن آنژیوژنزیز و شکل دهی و پایدار نمودن اکسترا سلولار ماتریکس ECM پوست انجام می دهد.
اما سلنیوم نیز موجب محافظت از پوست در برابر استرس های اکسیداتیو ناشی از تابش اشعه ماوراء بنفش UV با تحریک فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان وابسته به سلنیوم مسقر در ممبران کراتینوسیت های اپیدرمال همانند phospholipid hydroperoxide glutathionine peroxidase و thioredoxin reductase می گردد.
سلنیوم به دو شکل غیر ارگانیک ( selenate و selenite) و ارگانیک (selenomethionine و selenocysteine) وجود دارد و در بدن حیوانات ما بیشتر شاهد وجود selenomethionine هستیم. میزان سلنیوم در خون یک فرد بالغ بین ٧٠ الی ١۵٠ نانوگرم بر میلی لیتر می باشد . میزان کل سلنیوم موجود در یک فرد بالغ ٧٠ کیلوگرمی معادل ١٣ الی ٣٠ میلی گرم می باشد. بر اساس گزارش Naziroglu سلنیوم میتواند در درمان بیماری پسوریازیس که در آن شاهد کاهش سطح glutathione peroxidase هستیم نقش داشته باشد. دیده شده است دریافت مکمل های حاوی سلنیوم موجب افزایش میزان glutathione peroxidase و بهبود در وضعیت بیماری پسوریازیس میشود.
البته بر اساس گزارش Fine می بینیم سطح این ماده مینرال در بیماران مبتلا به اپی درمولیزیز بوولوسای دیستروفیک برگشت پذیر کاهش یافته و حتی میزان سلنیوم به عنوان یکی از مارکرهای این بیماری شناخته میشود. حتی برخی از مطالعات از جمله مطالعه McKenzie حکایت از این مهم دارد که کمبود این ماده با افزایش ریسک سرطانهای پوستی نیز همراه است.
