کلمات کلیدی: درمان پوکی استخوان, درمان ریزش موی سر, آلوپشیا, آلوپسی آندروژنتیک, ماینوکسیدیل, فاینستراید, سیکلوسپورین, کازمتولوژیست, رویش ناخواسته مو, درمان استئوپروزیس .
آیا این بار ممکن است یک عامل درمان پوکی استخوان برای درمان ریزش موی سر بکار گرفته شود؟
واژه ” آلوپسی یا آلوپشیا” اصطلاح پزشکی برای ریزش موی سر است. آلوپسی به بیماری خاص ریزش مو اشاره نمی کند و هر شکلی از ریزش مو ، آلوپسی محسوب می شود. آلوپسی یا آلوپشیا واژه لاتین است اما به واژه یونانی “آلوپکی” نیز نزدیک است که خود از آلوپک به معنای “روباه” نشأت می گیرد. طبق ترجمه تحت الفظی ، واژه “آلوپسی یا آلوپشیا ” ( آلوپکی) اصطلاحی برای بیماری جرب (کچلی) در حیوان روباه است.
واژه ” آلوپسی یا آلوپشیا” اصطلاح پزشکی برای ریزش موی سر است. آلوپسی به بیماری خاص ریزش مو اشاره نمی کند و هر شکلی از ریزش مو ، آلوپسی محسوب می شود. آلوپسی یا آلوپشیا واژه لاتین است اما به واژه یونانی “آلوپکی” نیز نزدیک است که خود از آلوپک به معنای “روباه” نشأت می گیرد. طبق ترجمه تحت الفظی ، واژه “آلوپسی یا آلوپشیا ” ( آلوپکی) اصطلاحی برای بیماری جرب (کچلی) در حیوان روباه است.
ریزش مو بنا به شرایط متعدد که با تشخیص خاصی همراه است ایجاد می شود. آلوپسی به وسیله فاکتورهای زیادی از ژنتیکی گرفته تا محیطی ایجاد می شود. آلوپسی آندروژنتیک Androgenetic alopecia ( طاسی با الگوی مردانه یا زنانه ، به اختصار AGA) رایج ترین شکل ریزش مو است ، البته بسیاری از اشکال دیگر آلوپسی نیز در افراد دیده می شوند.
ریزش مو علامت اولیه چند صد بیماری به شمار می رود. بر اساس مطالعه ای که در لابراتوار پروفسور رالف پائوس صورت گرفت و در مجله PLOS biology در ماه می ۲۰۱۸ انتشار یافت، نشان داده شده است که دارویی که اصالتا برای درمان استئوپروزیس (پوکی استخوان ) طراحی شده دارای اثرات قابل ملاحظه ای بر روی فولیکول های موی سر انسان است.
میدانیم که در حال حاضر تنها دو داروی تایید شده ماینوکسیدیل و فاینستراید به عنوان داروهای تاثیر گذار بر روی ریزش موی آندروژنتیک وجود دارد. اما هر دوی این داروها دارای اثرات جانبی متوسطی هستند و در برخی از مواقع موجب رویش در برخی از نقاط ناخواسته می گردند. در این مطالعه تیم تحقیقاتی ابتدا بر روی شناسایی مکانیسم مولکولی داروی قدیمی و ایمونوساپرسیو به نام سیکلوسپورین A تمرکز داشت.
سیکلوسپورین از سالهای ۱۹۸۰ به عنوان یک عامل سرکوبگر سیستم ایمنی در پیوند اعضاء و بیماری های ایمونولوژیک مورد استفاده قرار گرفته است. این دارو عملا دارای اثرات جانبی سختی است که البته برای کازمتولوژیست ها جالب می باشد و آنهم اینکه سبب رویش ناخواسته مو می گردد.
تیم تحقیقاتی مورد نظر در بررسی های خود به آنالیز دقیق بیان ژن های ایزوله شده از فولیکول های کف سر که تحت درمان با سیکلوسپورین A بودند پرداخت. این عمل نشان داد که سیکلوسپورین A موجب کاهش بیان ژن (Secreted frizzled-related protein ۱ (SFRP1 ، پروتئینی که سبب مهار رشد و نمو بسیاری از بافتها از جمله فولیکول مو میشود می گردد.
این کشف بیانگر مکانیسم کامل و منحصربفرد عمل این داروی قدیمی و دیگر سرکوبگرهای سیستم ایمنی بود.
البته مهم این است که تحقیقات نشان می دهد این عمل با مکانیسم سرکوب ایمنی این داروها کاملا نامرتبط بوده و کاملا مستقل است و مسیر کاهش بیان ژن ۱SFRP را به عنوان یک مکانیسم مستقل و انتخابی برای استراتژی های درمانی معرفی می نماید.
پس از این یافته مهم محققین دریافتند WAY-316606 که ماده دارویی است که برای درمان استئوپروزیس ساخته شده بود نیز با مکانیزمی مشابه با سیکلوسپورین به عنوان آنتاگونیست ژن SFRP1 عمل می نماید.
جالب اینکه محققین فولیکول های مو را در معرض این ماده جدید قرار دادند و مشاهده نمودند اثرات تحریکی مشابهی با سیکلوسپورین بروز داده است. در حال حاضر نظر محققین بر این اصل استوار است که ممکن است با مصرف موضعی این ماده بر روی کف سر اثرات تحریکی رشد برای فولیکول های موی سر حادث گردد و این اثر ممکن است در حد سیکلوسپورین یا حتی بهتر از آن و با اثرات جانبی کمتری نیز باشد. باید به انتظار نشست و منتظر انتشار نتایج جدید تحقیقاتی برای معرفی عامل درمانی جدیدی در زمینه تحریک رشد موی سر بود.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
