کلمات کلیدی: مهار کربونیله شدن, پروتئین های پوستی, نور مرئی, عصاره های گیاهی, استرس های اکسیداتیو, پروتئین های کربونیله شده, تغییرات اکسیداتیو پروتئین, رزوراترول .
پوست یکی از اصلی ترین ارگانهای مورد هدف استرس های اکسیداتیو برای تخریب با هر دو منشاء واکنش های داخلی یا همان، اندوژنوز و شکل گرفته از محرکهای خارجی است. گونه های واکنش گر اکسیژن ROS به عنوان تغییر دهنده های ساختار DNA ، پروتئین ها و چربی ها اگر در پوست توسط سیستم دفاعی آنتی اکسیدانى کنترل نگردند، مى تواند موجب بروز آسیب در پوست گردد.
اکسیداسیون پروتئین عموما بعنوان کربونیلیشن پروتئین شناخته مى شود و مى تواند به سبب شکاف اکسیداتیو پروتئین ها ، اکسیداسیون مستقیم باقی مانده های اسیدهای آمینه مى تواند سبب شود تا گروه های کربونیل به عنوان نتیجه واکنش با مشتقات آلدئیدی توسط پر اکسیداسیون لیپیدها شکل گیرند.
شکل گیری پروتئین های کربونیله شده CPs به عنوان مارکر تغییرات واسطه گری شده توسط ROS ها در پوست شناخته مى شود و وجود CPs در استراتوم کورنئوم همراه با تغییراتی در ظاهر پوست، همچون تغییر در ماهیت و عملکرد مکانیکى ، عملکرد رطوبت دهی شامل میزان آب و از دست رفت آب از طریق پوست TEWL است.
به هر حال به نظر انباشت CPs در فرایند پیری افزایش مى یابد و مى تواند در بسیاری از بیماری های و حالات وابسته به پیری همانند بیماری های قلبی عروقی ، سرطان و نارسایی های التهابی و نورودژنراتیو نیز افزایش یابد. نکته مهم این است که میزان CPs در بیماران مبتلا به بیمارى های التهابی پوست همراه با گزروزیس همانند پسوریازیس و درماتیت آتوپیک افزایش می یابد و گمان بر این است که پیامدهای تغییرات اکسیداتیو پروتئین در بیماری های التهابی پوست نقش دارد.
یکی از دلایل اصلی اکسیداسیون پروتئین تابش نور خورشید است و در واقع این اشعه ماوراء بنفش است که به عنوان عامل شناخته شده آسیب پوست و کارسینوژنوزیز موجب بروز این اکسیداسیون مى گردد. بر اساس تحقیقات اخیر مشخص شده است نور آبی مرئی که طول موج بلندتری نسبت به اشعه ماوراء بنفش دارد نیز به عنوان یک منبع استرس های اکسیداتیو برای سلول های پوستی بخصوص در سطح میتوکندری شناخته شده است.
البته جالب است بدانیم شکل گیری CP تحت تاثیر تغییرات فصلی نیز قرار دارد و به نظر مى رسد در طول پاییز و زمستان افزایش مى یابد که شاید مرتبط با بروز خشکى در فصول سرد سال باشد.
آسیب های اکسیداتیو چیست؟
همانگونه که قبلا گفته ایم ، در زمان افزایش استرس اکسیداتیو ( نیاز متابولیک بالا ، و نیروهای خارجی نظیر نور خورشید ، سیگار و آلودگی) ، به هر حال ممکن است کنترلهای حفاظتی خود پوست کافی نبوده و آسیب اکسیداتیو رخ دهد. اکثر این آسیب ها از رادیکالهای آزاد ناشی می شوند. رادیکالهای آزاد به عنوان اتم ها و مولکولهایی با یک الکترون جفت نشده و تنها مشخص می شوند. نمونه هایی از این رادیکالهای آزاد شامل آنیون سوپراکسید ، رادیکال پراکسیل ، و رادیکال هیدروکسیل است.
این مولکول ها به شدت از لحاظ شیمیایی واکنش دهنده و دارای عمری کوتاه هستند و در همان جایی که به وجود آمده اند واکنش می دهند. سایر مولکولهای واکنش دهنده نظیر مولکول اکسیژن ، اکسیژن منفرد و تنها ، و پراکسید هیدروژن به خودی خود رادیکال آزاد نیستند، اما می توانند واکنش های اکسیداتیو را شروع و گونه هایی از رادیکال آزاد را تولید کنند. این رادیکالهای آزاد و مولکولهای اکسیژن واکنشی، متفقا ROS خوانده می شوند.
اثرات خطرناک ROS به صورت تغییرات مستقیم شیمیایی در دی ان ای سلولی ، ممبران سلولی و پروتئین های سلولی از جمله کلاژن رخ می نماید. استرس های اکسیداتیو آغازگر اتفاقات خاصی در سطح سلول با واسطه گری فاکتورهای رونویسی همانند (ROS upgrade transcription factor activator protien-1 (AP-1 که سبب افزایش ساخت ماتریکس متالوپروتئیناز عامل تجزیه و تخریب کلاژن است میگردد. استرس های اکسیداتیو سبب القاء (Nuclear transcription factor kappa B (NF-kB میگردد. این عامل سبب ساخت واسطه هایی می شود که مسبب التهاب و پیر پوستی هستند.
ROS همچنین موجب افزایش میزان elastin mRNA در فیبروبلاستهای درمال میگردد. این اتفاق ممکن است تشریح کننده تغییران مشاهده شده در پیرپوستی ناشی از تابش آفتاب باشند. آنتی اکسیدانها برای خنثی نمودن ROS ، شکل گرفته از بیش تابش اشعه ماوراء بنفش لازم هستند.
نتایج آخرین تحقیقات به ما چه می گوید؟
در آخرین تحقیقات صورت گرفته به تاریخ ٨ آگوست ٢٠١٩ مشخص شده که ترکیبی از عصاره های استاندارد سه گیاه سرشار از پلی فنل های طبیعی دانه های انگور یا Vitis vinifera ، برگهای چای سبز Camellia sinensis و پوست بلوط Quercus robur در کاهش شکل گیری و مهار کربونیله شدن پروتئین ها موثر است.
عصاره دانه های انگور ؛ دارای خواص آنتی اکسیدانى ، ضد التهابی، و آنتی باکتریالی است به نظر مى تواند سبب مهار پیشرفت تومور ناشی از بیش تابش اشعه یو وی گردد و حاوی مواد موثره ایی همانند فلاونوئیدها، پلی فنل ها، آنتوسیانین ها، پروآنتوسیانیدین ها، پروسیانیدین ها و رزوراترول است.
عصاره برگ چای سبز ؛ حاوی کتچین اپیگالوکتچین-٣ – گالات ECG و ترکیبات وابسته به آن است. EGCG یک فلاونوئید فیتوشیمیایی با خواص آنتی اکسیدانی است که اخیرا گزارش شده است موجب کاهش فوتوسنسیویتی فسفولیپیدها در پی آسیب های وارده از تابش نور مرئی آبی مى گردد.
عصاره پوست بلوط نیز دارای خواص آنتی اکسیدانى و آنتی باکتریایی است.
مطالعه اخیر نشان داده است که بکارگیری ترکیبی از این سه عصاره استاندارد سبب کاهش شکل گیری و مهار کربونیله شدن پروتئین در سطح کراتینوسیتهای انسانی پس از تابش نور مرئی آبی گردیده است.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
