نقش رتینوئیدها در درمان و پیشگیری از اسکار آکنه ای آتروفیک

کلمات کلیدی: رتینوئیدها, درمان و پیشگیری, اسکار آکنه ای, آتروفیک, دستکاری آکنه, ضایعات آکنه ای, آداپالن, اسید نافتوئیک, رتینوئید, درمان موضعی آکنه, آکنه وولگاریس .

بر اساس آنچه در مجله JDD ماه مارس ٢٠١٩ میلادی از سوی دکتر Jerry Tan و همکارانش از دانشگاه Western Ontario به انتشار درآمده می خوانیم: تاثیر درمان سریع و موثر اکنه های خفیف تا متوسط در پیشگیری از ایجاد اسکار آتروفیک

آکنه یک بیماری انحصارا انسانی است و حالتی ویژه در کانالهای پیلوسباسه فولیکول ها در نواحی صورت ، سینه و پشت است که از دوره بلوغ شروع می گردد. عموما این بیماری به شکل پسرونده ای خاموش می گردد اما در حدود ۵ درصد از موارد بیماری تا سن ٢۵ سالگی و حتی در مواردی تا ده های چهارم و پنجم زندگی نیز ادامه می یابد.

آکنه اتیولوژی پیچیده ای دارد، کراتینیزاسیون غیر طبیعی ، عملکرد هورمونی، رشد و تکثیر باکتریایی و افزایش حساسیت ایمونولوژیک از عوامل اصلی درگیر در آن هستند. بیماری محدود به پیلوسباسه فولیکول های سر و بالا تنه انسان است زیرا غدد پیلوسباسه تنها در این ناحیه فعال هستند.

در دوران بلوغ زمانی که تولید آندروژنها افزایش یافته و این هورمونها ساخت سبوم را تحریک می نمایند میکروکومودون های ایجاد شده به واسطه پوسته ریزی کراتینوسیتها پر از چربی شده و به حد رویت با چشم غیر مسلح افزایش سایز می یابند. البته ممکن است در همین حالت هم در برخی از افراد علائمی از التهاب را بتوان مشاهده نمود.

آکنه التهابی معمولا نتیجه حضور و عملکرد نوعی میکروارگانیسم تحت عنوان پروپیونوباکتریوم آکنه که از اعضای فلور طبیعی پوست است که تا حد زیادی از ایجاد عفونت و درگیر نمودن بافتها ناتوان است.

اسکار آتروفیک آکنه اتفاق متداولی است که معمولا برای بیماران آکنه ای رخ مى دهد. این عارضه در صورت معمولا با ناراحتی های روحی و حسی بیماران درگیر آن همراه است و مى تواند بر کیفیت زندگى فرد نیز تاثیر بگذارد.

در حالیکه اکثر پزشکان بر این باورند که اسکار ماحصل ناراحت کننده آکنه متوسط تا شدید است، مطالعات اخیر نشان مى دهد که اسکار آکنه ای مى توانند حتی در موارد خفیف آکنه نیز رخ دهند.

ریسک فاکتورهای مختلفی از جمله تاثیر درمان ، شدت آکنه ، سابقه فامیلی و کندن و دستکاری آکنه در ایجاد اسکار نقش دارند. داده های جدید نشان مى دهد که درمان سریع و موثر آکنه موجب کاهش شکل گیری اسکار مى گردد و این امر موئید آن است که پیشگیری در عدم شکل گیری اسکار نقش مهمی دارد.

تحقیقات نشان داده است که پروسه های التهابی هم در شکل گیری ضایعات آکنه ای و هم اسکار نقش دارند. لذا بر همین اساس محققین معتقدند مهار زود هنگام و به موقع فعالیت مسیرهای التهابی نقشی کلیدی در شکل گیری اسکار آکنه ای دارند. داده ها همچنین بیانگر نقش مفید آداپالن در درمان اسکارهای خوب پایدار شده از طریق بازسازی بافتهای کلاژن و الاستین است.

دستورالعمل های درمانی و توصیه ها هنوز بر نقش مهم و محوری رتینوئیدها تاکید دارند و مى گویند با دوز ثابت ترکیبی ، رتینوئیدها نقش مهمى در کنترل فاکتورهای التهابی پاتوفیزیولوژیک متعدد و بهبودی بیماران دارد. غلظتهای بالایی از رتینوئیدها مثلا (adapalene 0.3%/benzoyl peroxide 2.5% (A0.3/BPO2.5 موجب افزایش اثر بخشی در بیماران دارای آکنه نسبتا شدید تا شدید یعنی افرادی که بیشتر در معرض اسکار قرار دارند شده است.

رتینوئیدها اولین بار در سال ١٩٧١ مورد تایید قرار گرفتند و در حال حاضر سه نسل از این مواد در دسترس قرار دارد. رتینوئیدها ( retinoids ) کلاسی از ترکیبات شیمیایی هستند که از نظر شیمیایی به ویتامین A مرتبط هستند. رتینوئیدها ، عمدتاً به دلیل روش آنها در تنظیم رشد بافت پوششی در درماتولوژی استفاده می‌شوند.

مطالعات کنترل شده مبین این مهم است که آداپالن ۰٫۳% / بنزوئیل پراکساید ۲٫۵% ( A0.3/BPO2.5 ) در بیماران با آکنه متوسط ( حدود ۴٠ ضایعه در هر نصف صورت ) و دارای اسکار آتروفیک خفیف تا متوسط به نحو چشمگیری در طی ٢۴ هفته موثر بوده است. لذا محققین بر این باورند که ترکیب فوق می تواند هم در درمان و هم در پیشگیری ایجاد اسکار موثر باشد.

آداپالن یکی از مشتقات اسید نافتوئیک و آنالوگ رتینوئید با عملکردهای مشابه با Tretinoin می باشد. از آداپالن در درمان موضعی آکنه های خفیف تا متوسط همراه با پاپول و جوش چرک دار استفاده می شود.

آکنه وولگاریس نوعی بیماری پوستی شایع است که تقریبا همه نوجوانان در سن بلوغ و نزدیک به ١٢-۵١ درصد بزرگسالان ٢٠ الی ۴٩ ساله را مبتلا می نماید. اسکار آتروفیک نیز از عواقب شایع این بیماری است و حتی ممکن است تا ٩۵ درصد از مبتلایان درگیر کند. مشکلی که می تواند اثرات روحی روانی خاصی را برای بسیاری از بیماران به همراه داشته باشد.