نگاهى گذرا به نقش میکروبیوم پوست سر در سلامت مو

کلمات کلیدی: میکروبیوم پوست سر, مراقبت از مو, سبورئیک درماتایتیس, آلوپشیا, سلول های بنیادی, میکروبیوتا, دیسبیوزیس, میکروبیوم روده, پروتئوباکتریاها .

تبادلات متابولیک فى مابین سطح کف سر و میکروبیوم پوست سر سبب تقویت رشد بیوفیلمهاى میکروبیال به اشکال سیمبیوتیک ، کامنسال ( هم غذا) یا پاتولوژیک است. بیوفیلم میکروبیال ساختاری از جامعه میکروب ها ست که به صورت متصل به سطوح زنده یا غیر زنده یافت می شوند.

این ساختارهای سه بعدی همواره در داخل یک ماتریکس پیچیده محصور شده اند. تشکیل بیوفیلم در هر دو رده باکتری های گرم مثبت و گرم منفی مشاهده می شود. در حقیقت یکی از اصلی ترین مکانیسم های بقاء باکتری ها در محیط های مختلف استفاده از همین توان تولید بیوفیلم و زندگی در آن می باشد.

آیا عدم توازن میکروبیوم پوست سر موجب مشکلاتی می شود؟

بر اساس یک تئورى موجود، برهم خوردن بالانس موجود در میکروبیوم ،همانند زمانى که کاهشى در تنوع میکروبیال و یا بیش تولید برخى از گونه هاى میکروبى رخ مى دهد مى تواند سبب بروز مشکلات پوستى گردد. این اتفاق در کف سر مى تواند به صورت سبورئیک درماتایتیس که با پوسته ریزى ، خارش ، سوزش یا درد باشد. مشکلى که حدودا نزدیک به نیمى از جمعیت بعد از بلوغ را بدون توجه به جنسیت یا نژاد درگیر مى نماید. معمولا گفته مى شود که قارچى به نام مالسزیا اس پی پی مسئول ایجاد سبورئیک درماتایتیس است.

اما بر اساس مطالعه ای که بر روى ١٠٢ داوطلب کره ای صورت گرفته مشخص شده در اکثر بیمارى هاى کف سر مشکلاتى ناشی از استافیلوکوکوال اس پی پی و مالسزیا با همدیگر نقش دارند و مشخص شد که باکترى نقش قوى ترى در شدت دندروف ایجادى ( شوره سر ) نسبت به عامل قارچ دارد. محققین نتیجه گرفتند که عدم تعادل باکتریایی قارچى یا کولاپس در رشد یا تنوع باکتریایی ممکن است مهمترین علت سبورئیک درماتایتیس باشد.

در مطالعه ای بر روى کف سر ١۴٠ بانوى هندى که برای تشخیص و شناسایی تنوع گونه و طبقه بندى ترکیبات تشکیل دهنده کف سر سالم و شوره دار صورت گرفت مشخص شد مسیرهاى بیوسنتز و متابولیسم کاملا مشخص , معین و پرو پیمان در باکتریال میکروبیوم پوست سر سالم نسبت به کف سر شوره دار وجود دارد.

آیا بعضی از ویتامین های گروه ب روی سلامت پوست سر نقش مثبت دارند؟

مسیر متابولیسم بیوتین در کف سر سالم نسبت به کف شوره دار به نحو محسوسی پروپیمان تر و بیشتر بوده است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته بیوتین و آمینو اسیدها نقش مفیدى در حفظ سلامت مو و کف سر در کنترل دندروف ایفا مى نماید. مسیر نیکوتینیت و نیکوتینامید در ساخت ویتامین ب٣ یا نیاسین که سبب حفظ سلامت کف سر و افزایش قطر مو مى شود نقش دارد. نقش ویتامین های گروه ب بر سلامت پوست در محصولات کازمتیک را می توانید در مطلبی که قبلا در سایت کازمتولوژی منتشر شده است مطالعه بفرمایید.

ویتامین ب ۶ و ب ١٢ نیز نقشى اساسی در تقویت ساختار مو دارند و اسید آمینه لیزین نیز به عنوان عاملى براى کاهش ریزش شناخته شده است. اما حال این احتمال وجود دارد میکروبیوم باکتریایی یا میکروبیوتا کف سر نقشى مهم و سودمند در سلامت آن داشته و ویتامین ها و آمینو اسیدهاى مهم و اساسی مورد نیاز کف سر را تا حدى تامین نماید همانند اتفاقی که در روده رخ مى دهد !

حال نگاهى به فولیکول مو داشته باشیم

مى دانیم که فولیکول مو امتدادی از سطح پوست تا درمیس یا بافت سابکوتانوس که ارتباطى مستقیم با غدد سباسه دارد. در نتیجه میکروبها ممکن است به نحوى در عمق به فولیکول دست یابد. فولیکول به عنوان یک ساختار با اهمیت ایمونولوژیک ویژه در اطراف سلول هاى بنیادى زایای برآمدگى bulge مو و پیاز آناژنه قرار دارد.

تغییر در این وضعیت طبیعى است که فولیکول مو را وارد مرحله ای بیمار گونه تحت عنوان آلوپشیا مى نماید. مى دانیم که آلوپشیا نتیجه التهاب و تهاجم سیتوتوکسیک به T cell ها در دوره رشد یا آناژن است و سبب میشود تا یک فولیکول مو به نحوى نارس وارد مرحله کاتاژن و سپس تلوژن و اگزوژن و در نتیجه ریزش مو گردد.

در آلوپشیا هاى non-scarring همانند آلوپشیا آره آتا التهاب “peri-bulbar ” یعنى در اطراف پیاز مو است و به نحوى است که سلول هاى بنیادى حفظ مى شوند و پس از التهاب به نحو منظم و معمول به چرخه رشد مو برگشته و روال عادی رشد ادامه مى یابد. اگر عارضه منطقه bulge یا برآمدگى را که محل تجمع سلول هاى بنیادى است را درگیر نماید ریزش مو دائمى است و اسکار بر جاى مى گذارد و این حالتی است که در لیکن پلانوفیلاریس ، فولیکولیتیس دیکالاوانس و شاید سنترال سنتریوفوگال سیکاتریشیال آلوپشیا CCCA که نوعى ریزش موى اپیدمیک در بین زنان افریقایی ، افریقایی امریکایی اروپایی و کاریبین است دیده مى شود.

نحوه فعالیت سلول های بنیادی فولیکول مو

سلول های بنیادی فولیکول مو ، سلول هایی با طول عمر طولانی هستند که در پوست حضور داشته و به ساخت مو در طول حیات خود مشغولند. این سلول ها معمولا خاموش هستند و این به معنی این است که به صورت طبیعی غیر فعال می باشند ، اما این سلولها در طول سیکل جدید مو به سرعت فعال می گردند و این زمانی است که موی جدیدی می خواهد بروید و رشد کند. خاموشی سلول های بنیادی فولیکول مو توسط فاکتورهای متعددی تنظیم میگردد. در مواردی خاصی که این سلول ها دیگر نتوانند فعال شوند ، ریزش مو رخ می دهد.

دیسبیوزیس چیست؟

تغیرات در میکروبیوتا یا آنچه تحت نام ” دیسبیوزیس ” رخ مى دهد عموما به نحو شایعى در ارتباط با التهابهاى سیستمیک و سندروم هاى متابولیک است. اما مى دانیم آنچه بر میکروبیوم ما تاثیر گذاشته یا بر فلور طبیعى بدن انسان تاثیر مى گذارد تنها یک عامل نیست و کاملا چند عاملیست. به صورت واضح باید گفت ؛ بر هم خوردن تعادل باکتری های روده را اصطلاحا دیسبیوزیس می نامند. در سال های اخیر نقش دیسبیوزیس در بروز بسیاری از بیماری ها تایید شده است.

رژیم غذایی تاثیر بسزایی در میکروبیوم روده دارد ، یک رژیم غذایی بد که حاوى عواملى مخرب و زیان آورست همانند آنچه در فست فودها و غذاهاى سبک زندگى غربی و امریکایی دیده مى شود موجب دیسبیوزیس دستگاه گوارش شده و سبب مى شود تا فلور طبیعى آن یا همان میکروبیوم روده برهم خورده و نتواند نقش موثر خود در حفظ سلامت بدن را ایفا نماید.

اثر آنتی بیوتیک بر میکروبیوم روده

مى دانیم که استفاده از آنتی بیوتیکها موجب بروز آسیب به این فلور طبیعى روده یا همان میکروبیوم روده شده و به همین علت است که امروز معمولا توصیه میشود همزمان با تجویز آنتی بیوتیک خوراکى بیمار مکمل هاى پروبیوتیک نیز دریافت نمایند. مى دانیم که عبارت پروبیوتیک به معنای میکروارگانیسم هایی است که اثرات مفیدى بر سلامت میزبان خود دارند و امروزه بیانگر گونه هایی از باکتری هستند که به نحو موثرى سلامت انسان را تقویت مى نمایند.

از طرف دیگر عبارت دیگرى تحت نام پریبیوتیک نیز وجود دارد که به مواد غذایی خاص اتلاق مى گردد که براى باکتری هاى پاتوژن غیر قابل هضم بوده و موجب تحریم و رشد و یا فعالیت پروبیوتیک ها در کلون دستگاه گوارش پس از تخمیر مى گردند و تعادل میکروبیوم روده را در حد مطلوب حفظ می نمایند.

سینبیوتیک ها

و همچنین عبارت سینبیوتیک نیز معرف موادی است که به عنوان مکمل غذایی شناخته شده و ترکیبی از پروبیوتیک ها و پریبیوتیک هاست که دارای اثرات سینرژیستیک مى باشند. مى دانیم تغییر نسبتى موجود بین گونه های غالب باکتریایی مى تواند سبب بروز التهابات مزمن گردد. در نتیجه این اتفاق ممکن است تعداد افزایش تعداد پروتئوباکتریاها سبب التهابات تقویت شده مزمن یا سیستمیک گردد، و سبب افزایش نفوذ پذیرى از روده و بروز التهابات سیستمیک در میزبان شود .

پروتئوباکتریاها

Proteobacteria ، پروتئوباکتریاها ، شاخه بزرگی از باکتری‌های گرم منفی است که شامل باکتریهای متنوعی مانند اشریشیا کلی ، کامپیلوباکتر ، سالونلا ، ویبریو ، یرسینیا و … می‌شود. پوست سالم و طبیعی دارای pH در محدوده ی ۴٫۲-۵٫۶ می باشد که این اسیدیته به پوست در محافظت در برابر کولونیزیشن باکتری های پاتوژن کمک نموده ، موجب تنظیم فعالیت آنزیمی شده و رطوبت مناسبی را ایجاد می نماید.

پس از ٧٠ سالگی pH پوست به طور واضحی بالا رفته و فعالیت پروتئازها به نحو محسوسی تحریک می گردد. در متابولیسم پروبیوتیک ها اغلب مولکول های اسیدی تولید می گردد که موجب کاهش اسیدیته محیط می شوند، این مهم را می توان با اسید های چرب آزاد FFAs و لینولئیک اسید کونژوگه CLA تولیدی توسط لاکتوباسیلی در طول فرایند فرمنتیشن مشاهده نمود.

بنابر این از نظر تئوری استفاده از پروبایوتیک ها می تواند موجب بازگشت اسیدیته پوست به حالت نرمال و همچنین برگشت فعالیت پروتئازی به سطحی نزدیک به آنچه در پوستی جوان و سالم دیده می شود گردد.

به هر حال با توجه به وجود فلور باکتریایی خاص در سطح پوست و کف سر کلیه اتفاقات تشریح شده در روده ممکن است به نوعى دیگر در این بزرگترین ارگان بدن که نقشى اساسی در محافظت از آن را نیز بر عهده دارد نیز رخ دهد و از همین روست که امروزه توجه ویژه ایی به مقوله میکروبیوم پوست سر و حتی پوست بدن و فرآورده های مرتبط با آن از جمله عنوان محصولات پروبیوتیک ، پریبیوتیک ، سیمبیوتیک و پست بیوتیک مى گردد. چه این محصولات خوراکى باشند و چه موضعى !