هایپرپیگمنتاسیون یا هایپرپیگمنتیشن بعد از التهاب (PIH) چیست؟

کلمات کلیدی: هایپرپیگمنتاسیون, هایپرپیگمنتیشن, لک بعد از التهاب, بثورات فوتوتوکسیک, ملانوزیز اپیدرمال, هایپرملانوزیز اپیدرمال, ملانوزیز درمال, درماتوز, درمان PIH .

بروز لک بعد از التهاب یا افزایش رنگدانه های پوستی پس از التهاب (Postinflammatory hyperpigmentation (PIH از عوارض و درگیری های متداول و نسبتا شایع پوست به واسطه بروز برخی بیماری ها یا اقدامات درمانی است.

افزایش تولید رنگدانه ها به واسطه بیماری های پوستی همانند انواع عفونت ها، واکنش های آلرژیک ، جراحات مکانیکی ، واکنش به برخی از داروها ، بثورات فوتوتوکسیک، تروما،( همانند سوختگی) و بیماری های التهابی (همانند لیکن پلان ، لوتوس اریتماتوز، آتوپیک درماتایتیس ) می تواند رخ دهد.

PIH همچنین پس از درمان با برخی از دستگاه های الکترومگنتیک همانند اولتراسوند، رادیوفرکونسی، دیود نور افشان و همچنین به دلیل میکرودرم ابریشن می تواند بوجود آید. به طور معمول زمانیکه سلولهای لایه بازال لایه اپیدرم بیمار درگیر شده باشند همانند آنچه در لیکنوئید درماتوز یا لوپوس اریتماتوز رخ می دهد ، PIH از شدت بیشتری برخوردار است.

پاتوفیزیولوژی لک پس از التهاب

PIH توسط یک یا دو مکانیسمی که ملانوزیز اپیدرمال یا درمال را درگیر می نماید بوجود می آید. پاسخ التهابی اپیدرمال (مثل درماتایتیس) به واسطه آزاد سازی و سپس اکسیداسیون آراشیدونیک اسید به پروستوگلاندین ها ، لئوکوترین ها و دیگر محصولاتی از این دست است.

این مواد و محصولات التهابی موجب تغییر در سلول های ایمنی و ملانوسیت ها می گردند. این محصولات و مواد التهاب زا به طور خاص سبب تحریک ملانوسیت های اپیدرمال می شوند و موجب افزایش سنتز ملانین و پی آمد آن افزایش انتقال پیگمنت ها به کراتینوسیت های اطراف از طریق دندریت ها می گردند که نتیجه آن هایپرملانوزیز اپیدرمال است.

در مقابل ، ملانوزیز درمال نیز وقتی محل التهاب در لایه بازال سل باشد رخ می دهد و سبب می شود تا پیگمنت های ملانین ترشح شده و در پی آن به دام ماکروفاژها در پاپیلاری درمیس بیافتند. فاکتورهای رشد ملانوژنیک مشتق شده از فایبروبلاست ممکن است به عنوان عاملی غالب در فعل و انفعالات مزانشیمال اپیتلیال عملکرد تعدیلی ملانوسیت ها عمل نمایند.

اپیدمیولوژی لک بعد از التهاب

از منظر اپیدمیولوژی می توان گفت این نوع از تظاهرات پوستی در همه انواع پوست و در همه نژاد ها دیده می شود ، اما در افراد با پوست تیره (انواع پوست فیتزپاتریک III به VI) شایع تر است. (Postinflammatory hyperpigmentation (PIH می تواند به سبب هر نوع واکنش التهابی در پوست ایجاد گردد ، اما بیشتر در درماتوز های حاصله از تابش نور آفتاب و با شدت بیشتری در لیکنوئید درماتوزها نیز دیده می شود.

این بیماری همانگونه که گفته شد یک پاسخ التهابی شایع پوست است و بیشتر در پوستهای با رنگ تیره دیده می شود. البته در برخی از کشورهای آسیایی خاص (کشورهای حاشیه اقیانوس آرام همانند : ژاپن ، تایوان ، چین ) علی رغم داشتن پوستی روشن تر مردم مستعد بروز PIH به واسطه واکنش های التهابی ذکر شده در بالا هستند.

لک بعد از التهاب یک بیماری وابسته به سن و جنس نیست و می تواند در همه نژاد ها رخ دهد. عوارض مرتبط با لک بعد از التهاب PIH به مشکلات زمینه ایی ایجاد کننده التهاب وابسته است و اگر این افزایش رنگدانه ها (لک) در مناطقی خاص و تاثیر گذار بر زیبایی شخص رخ دهد می تواند موجب بروز ناراحتی های روحی قابل توجهی گردد.

PIH معمولا خودبخود با گذر زمان و درمان به بهبود می یابد. اما بقایای هایپرپیگمنتیشن اپیدرمال ممکن است ۶ الی ۱۲ ماه بعد از پروسه التهابی اولیه و زمینه ای باقی بماند و این درحالیست که اثرات PIH درمال ممکن است تا سالها قابل مشاهده باشد. به هر حال ارائه توضیحات لازم به بیمار در رابطه با مدت زمان لازم برای بهبودی و طولانی بودن درمان از نکات حائز اهمیت است.

تشخیص فیزیکی PIH

توزیع ضایعات هایپرملانوتیک وابسطه به محل اصلی درماتوزیز التهابی است. رنگ ضایعات می تواند محدوده ای از قهوه ای روشن تا سیاه داشته باشد. اگر پیگمنت ها در داخل اپیدرمیس باشد ظاهری متمایل به قهوه ایی روشن تر دارد ( اپیدرمال ملانوزیز ) و اگر ضایعات حاوی ملانین درمال باشد همانند ( درمال ملانوزیز ) رنگی خاکستری تیره تا متمایل به آبی را نشان می دهند.

PIH می تواند به همراه بیماری های متعددی که پوست را درگیر می نماید رخ دهد. بیماری هایی همانند واکنش های آلرژیک ، عفونت ها و بثورات فوتوتوکسیک ، البته لیزر فرکشنال فوتوترمولیزیز هم گه گاهی می تواند موجب ایجاد PIH گردد. معمول ترین بیماری التهابی که ایجاد PIH می نماید عبارتند از آکنه ، لیکن پلان ، لوپوس اریتماتوز سیستمیک ، درماتایتیس مزمن ، و کوتانئوس T-CELL لیمفوما بخصوص نوع ایترودرمیک آن.

رنگ ضایعات به واسطه تابش نور آفتاب و مواد شیمیایی و داروهای متفاوتی همانند تتراسایکلین، بلئومایسین ، دوکسوروبوسین ، ۵ آلفا فلورواوراسیل ، بوسولفان ، آرسنیکالز ، نقره ، طلا ، داروهای ضد مالاریا ، هورمون ها و کلوفازیمین می تواند تیره تر گردد.

کدام داروها می توانند سبب تغییراتی در پیگمنتیشن شوند؟

آمیودارون
آمیتریپتیلین
آرسنیک
بیسموت
بلئومایسین
کلوفازیمین
سیکلوسفامید
دائونوبیسین
دوکسوروبین
طلا
مرکوری
ماینوسایکلین
نیتروژن موستارد موضعی
فنوتیازینها
نقره
زیدوویدون

تشخیص افتراقی

همچنین در تشخیص افتراقی باید بیماری های زیر را مد نظر داشت :

آکانتوزیس نیگریکنس
آکالازیا
آکلورهیدریا
تظاهرات پوستی بیماری آدیسوم
افلیدز
اریتما دیسکرومیکومپرستانز
هموکروماتوزیز
لنتیگو
لیکن پلان
ملاسما
ریهل ملانوزیز
تینه آ ورسیکالر

روش های درمانی لک پس از التهاب PIH چیست؟

درمان لک بعد از التهاب PIH معمولا دشوار و زمان بر است و اغلب از ۶-۱۲ ماه بطول می انجامد تا نتایج قابل ملاحظه ایی مشاهده گردد. همه درمانهای موجود معمولا بر روی هایپرملانوزیز اپیدرمال اثر می گذارد و هیچ کدام تاثیر واضح و خوبی بر روی درمال هایپرملامنوزیز ندارند. استفاده روزانه از ضد آفتاب مناسب و معمولا با SPF مناسب محل زندگی یکی از مهمترین واساسی ترین بخشهای هر رژیم درمانی برای PIH بشمار می رود.

محصولات متنوع موضعی نیز برای درمان اپیدرمال PIH وجود دارد که موفقیت های متفاوتی را بروز داده اند. این عوامل موضعی عبارتند از هیدروکینون ، کرم تریتینوئین ، کورتیکواستروئیدها ، گلایکولیک اسید و آزالائیک اسید.

ممکن است موفقیت های درمانی نسبتا خوبی از بکارگیری هر یک از این عوامال درمانی حاصل آید اما بهترین روش درمان بکارگیری ترکیبی از این عوامل در یک فرآورده برای درمان PIH است.

البته یادآور می گردم همه این عوامل درمانی تنها بر روی اپیدرمال PIH موثر واقع می شوند. تریتنوئین ۰٫۱ درصد می تواند در درمان PIH موثر باشد. گلایکولیک اسید در ترکیب با تریتنوئین و هیدروکینون نیز می تواند یکی از درمانهای موثر برای PIH افراد با پوستهای تیره باشد. البته پس از اینکه موفقیت نسبی ایی در کاهش هایپرپیگمنتیشن رخ داد، استفاده از ترکیب هیدروکینون و کورتیکواستروئید می تواند در بهبود ضایعات موثر باشد.

البته ترکیبی از عوامل موثره دیگری که در درمان لک بعد از التهاب بکار می روند همانند ترکیبات ایزوفلاونی سویا یا مواد گیاهی دیگری که در ملانوزیز تاثیر دارند و همچنین مواد ضد آکنه و ضد التهاب طبیعی نیز می توانند در این زمینه بکار برده شوند.

یکی از نکات حائز اهمیت، درمان سریع و موثر آکنه در افرادی است که دارای پوست های تیره هستند زیرا اینکار باعث کاهش شدت و وسعت هایپرپیگمنتیشن بعد از آکنه آنها خواهد شد.

درمان های دیگری نیز همانند استفاده از تری کلرواستیک اسید و کرایوتراپی ملایم با نیتروژن مایع برای لک بعد از التهاب وجود دارد. هر یک از این متدهای درمانی باید با دقت فراوان صورت پذیرد تا از بروز نکروز یا تاول منجر به اسکار دائم در پوستهای درمان شده پرهیز گردد. این دو نوع درمان نباید در بیماران با پوست تیره بکار رود زیرا خطر بروز بی رنگی های دائمی و اسکار در این افراد بسیار بالاست. استفاده از کرم پودرهای رنگی نیز برای حفظ ظاهر و زیبایی افراد مبتلا به PIH نیز بسیار متداول است. در حال حاضر تنوع درمانی نسبتا وسیعی برای PIH وجود دارد از جمله آنها بکارگیری رتینآلدئید همراه با گلایکولیک اسید است.

جراحی برای درمان PIH

فرکشنال فوتوترمولیزیز نیز ممکن است همراه یا بعد از کربن دی اکساید ری سارفسینگ لیزر کاهنده برای درمان لک بعد از التهاب بکار رود.

edited by artan akheri